تأثیر سطوح آبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد و بازدهی مصرف آب چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.)

Abstract

امروزه تغییر الگوی کاشت به سمت گیاهان مقاوم به کم‌آبی به‌عنوان راهکاری برای مقابله با خشکی مطرح شده‌است. به‌منظور مطالعه‌ی اثر سطوح آبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد و بازدهی مصرف آب چای ترش (<em>Hibiscus sabdariffa </em>L.)، آزمایشی در سال زراعی 1389-1388 در مزرعه‌ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. مقادیر آبیاری در سه سطح (100، 60 و 20 درصد تبخیر و تعرق گیاه مرجع) به‌عنوان کرت‌های اصلی و تاریخ‌های مختلف کاشت در سه سطح (20 اردیبهشت، 10 خرداد و 30 خرداد) به‌عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. آزمایش در قالب طرح کرت‌های خرد شده به‌صورت بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که سطوح مختلف آبیاری و تاریخ کاشت اثر معنی‌داری بر تعداد گل در مترمربع، وزن تر و خشک گل، عملکرد زیست‌توده کل و بازدهی مصرف آب (گل و زیست‌توده) داشت. بیشترین تعداد گل در مترمربع (42/62)، وزن تر گل (50/62 گرم در مترمربع)، وزن خشک گل (30/10 گرم در مترمربع)، عملکرد زیست‌توده کل (3/150 گرم در مترمربع)، بازدهی مصرف آب گل (024/0 گرم بر لیتر آب مصرفی) و بازدهی مصرف آب زیست‌توده (532/0گرم بر لیتر آب مصرفی) مربوط به تاریخ کاشت اول (20 اردیبهشت) بود. همچنین بیشترین تعداد گل در مترمربع (88/55)، وزن تر گل (40/72 گرم در مترمربع)، وزن خشک گل (46/11 گرم در مترمربع)، عملکرد زیست‌توده کل (5/142 گرم در مترمربع)، بازدهی مصرف آب گل (042/0 گرم بر لیتر آب مصرفی) و بازدهی مصرف آب زیست‌توده (897/0 گرم بر لیتر آب مصرفی) مربوط به سطح آبیاری 20% تبخیر و تعرق گیاه مرجع بود. سطوح آبیاری و تاریخ کاشت اثر معنی‌داری بر شاخص برداشت گل در بوته نداشت. اثر متقابل آبیاری و تاریخ کاشت بر وزن تر و خشک گل، عملکرد زیست‌توده کل و بازدهی مصرف آب (گل و بیوماس) معنی‌دار شد. بیشترین مقادیر این صفات مربوط به تیمار تاریخ کاشت 20 اردیبهشت و سطح آبیاری 20% تبخیر و تجمع گیاه مرجع بود. به‌طور کلی با توجه به بروز سرمای زودرس پاییزه و طولانی بودن دوره‌ی رشد چای ترش، کشت این گیاه در اقلیم بیرجند توصیه نمی‌شود. در عین حال نتایج این آزمایش نشان داد که نیاز آبی این گیاه کم است.