بررسی کموتیپ‌های مختلف گونه Thymus pubescens Boiss.et Kotschy ex Celak براساس ترکیب‌های اسانس در استان آذربایجان‌شرقی

Abstract

به‌منظور مطالعه کموتیپ‌های اسانس گونه <em>Thymus pubescens</em> Boiss.et Kotschy ex Celak از پنج منطقه استان آذربایجان‌شرقی برداشت نمونه در مرحله گلدهی انجام گردید. اسانس‌گیری از نمونه‌ها با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. آنالیز کمّی و کیفی اسانس‌ها به‌وسیله دستگاه GC و GC-MS انجام شد. 26 ترکیب در اسانس مناطق مختلف شناسایی گردید. تجزیه خوشه‌ای براساس ترکیب‌های اسانس با استفاده از روش حداقل واریانس (WARD) نشان داد که پنج منطقه در سه خوشه تقسیم‌بندی گردیدند. به‌طوری‌که کموتیپ اول در خوشه اول مربوط به منطقه سهند و خوشه دوم کموتیپ دوم مربوط به منطقه میشو و خوشه سوم شامل مناطق ملکان (ایگده‌لو)، کلیبر (یوزبند) و مراغه (کرده‌ده) بودند. نتایج نشان داد که از نظر مقدار کمّی کموتیپ اول (سهند) دارای حداقل مقدار اسانس (31/0%) و کموتیپ سوم در منطقه ایگده‌لو دارای بیشترین مقدار اسانس (34/1%) بود. تجزیه به هماهنگ‌کننده‌های اصلی نشان داد که در کموتیپ اول ترکیب‌های پارا-سیمن (3/4%)، ان-نونانال (8/9%)، متیل‌اتر تیمول (6/10%)، تیمول (9/30%) و تیمیل استات (5/13%) و در کموتیپ دوم ترکیب‌های پارا-سیمن (1/4%)، گاما-ترپینن (2/6%) و کارواکرول (1/82%) و در کموتیپ سوم ترکیب‌های پارا-سیمن (6/1-2/7%)، گاما-ترپینن (2/2-5/6%)، تیمول (6/27-6/65%) و کارواکرول (7/3-4/25%) ترکیب‌های اصلی هستند.