تأثیر تاریخ کاشت بر درصد روغن، محتوی فنل تام بذر و برگ گونه‎های زراعی، وحشی و نسل F5 تلاقی بین گونه‎ای گلرنگ (Carthamus spp.)

Abstract

به‌منظور بررسی اثر احتمالی تاریخ کاشت بر درصد روغن بذر، محتوی فنل تام بذر و برگ گلرنگ، سه جمعیت (19 نمونه) شامل شش رقم از گونه زراعی (<em>Carthamus tinctorius</em> L.)، چهار ژنوتیپ از گونه وحشی (<em>C. oxyacanthus</em> M. B.) و 9 ژنوتیپ از نسل ₅F تلاقی بین گونه‎ای (<em>C. oxyacanthus</em>×<em>C. tinctorius</em>) در دو تاریخ بررسی شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بجز محتوی فنل تام برگ، بر درصد روغن بذر و فنل تام بذر اثر معنی‎داری داشت (0.01><em>P</em>). به‌طوری که بیشترین درصد روغن و محتوی فنل تام بذر به‎ترتیب در کشت تابستانه و کشت بهاره مشاهده شد. همچنین در هر دو تاریخ کاشت، بیشترین و کمترین درصد روغن بذر به‎ترتیب به‎جمعیت گونه زراعی و وحشی اختصاص داشت. اگرچه درصد روغن بذر جمعیت‌های حاصل از تلاقی بین گونه‎ای حد واسط جمعیت‌های زراعی و وحشی بود؛ اما برخی ژنوتیپ‌ها در این جمعیت‌ها دارای درصد روغن بالایی بودند که در محدوده درصد روغن مشاهده شده در ارقام زراعی بود. در مورد محتوی فنل تام بذر، به‌نظر می‌رسد علاوه‌بر تاریخ کاشت، رنگ بذر و خلوص ژنتیکی مکان‎های کنترل‎کننده رنگ بذر نیز بر این صفت مؤثر باشند؛ زیرا ژنوتیپ‎های پوسته رنگی (ژنوتیپ‎های حاصل تلاقی با پوسته مشکی و ژنوتیپ‎های وحشی) در مقایسه با ژنوتیپ‎های پوسته سفید (ارقام زراعی و ژنوتیپ‎های حاصل تلاقی با پوسته سفید) محتوی فنل تام بیشتری داشتند. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد که می‌توان از تغییر زمان کاشت و همچنین تلاقی بین گونه‎ای برای بهبود درصد روغن و محتوی فنل تام بذر به‎عنوان دو فاکتور با خواص دارویی در گلرنگ استفاده کرد. همچنین برگ گلرنگ در مقایسه با بذر، منبع غنی‎تری از فنل تام می‎باشد که می‎توان از آن در صنایع دارویی بهره برد.