تأثیر تراکم بوته بر عملکرد کمّی ‌و کیفی سه گونه آویشن (Thymus) در شرایط دیم سه استان‌ کشور

Abstract

به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد کمّی‌‌‌ و کیفی سه گونه آویشن در شرایط دیم استان‌های تهران (دماوند)، کردستان و کرمانشاه آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه سال (1388، 1389 و 1390) و در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه گونه‌ (<em>T. vulgaris</em> L.، <em>T.</em><em>daenensis</em> Celak. و <em>T. kotschyanus</em> Boiss. & Hohen.) و سه تراکم‌ (8، 6 و 4 بوته در مترمربع) بودند که به‌ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. ویژگی‌های اندازه‌گیری شده شامل عملکرد ماده خشک اندام هوایی، بازده اسانس، عملکرد اسانس و ترکیب‌های موجود در اسانس بود. نتایج نشان داد که برهم‌کنش چهارگانه تراکم، گونه، سال و استان بر مقدار ماده خشک معنی‌دار بود که مقدار آن از 75 تا 5172 کیلوگرم در هکتار در تیمار‌ها و سال های مختلف بدست آمد. بیشترین عملکرد ماده خشک در تراکم 6 بوته در متر‌مربع گونه <em>T. daenensis</em> در سال سوم آزمایش در کرمانشاه مشاهده شد<em>.</em> بیشترین عملکرد اسانس در تراکم 8 بوته در متر‌مربع گونه <em>T. daenensis</em> در سال دوم در کرمانشاه بدست آمد. بیشترین مقدار تیمول (80.3%) متعلق به گونه <em>T.</em><em>daenensis</em> در دماوند و در تراکم متوسط در سال سوم آزمایش بود. در کل، ظرفیت بالای تولید <em>T. daenensis</em> در استان‌های مورد آزمایش، نشان از سازگاری و عملکرد اقتصادی این گونه بومی و باارزش داشت.