بررسی خصوصیات مورفولوژی، اتنوفارماکولوژی، بیوشیمیایی و ضد‌قارچی گیاه دارویی علف سالک (Ceratocephalus falcatus L.)

Abstract

امروزه کنترل زیستی عوامل بیماری‌زای گیاهی با هدف کاهش اثرات خطرناک آفت‌کش‌های شیمیایی ازجمله تهدید سلامتی بشر، آلودگی محیط‌زیست، از بین بردن موجودات غیرهدف و پیدایش عوامل بیماری‌زای مقاوم یک اولویت می‌باشد. علف سالک (<em>Ceratocephalus falcatus</em> L.) گونه‌ای از تیره آلاله، گیاه بسیار کوچک و کوتاه، یک‌ساله، به ارتفاع 5-3 سانتی‌متر، با ساقه کوتاه است. نمونه‌های گیاهی در سه تکرار بر پایه طرح کاملاً تصادفی در اردیبهشت‌ماه 1394 از روستای بوژمهران (شهرستان نیشابور) با هدف ثبت خصوصیات مورفولوژیکی، بررسی خصوصیات فیتوشیمیایی شامل فنل کل، فلاونوئید کل و خاصیت آنتی‌اکسیدانی و اثر عصاره آبی، متانولی و استونی این گیاه روی قارچ <em>Fusarium graminearum</em> جمع‌آوری گردید. تعداد گل در هر بوته به‌طور میانگین 5 عدد، تعداد برگ 19 عدد و طول اندام هوایی 3 سانتی‌متر بدست آمد. میزان فنل کل 0.098 میلی‌گرم گالیک‌اسید در گرم وزن خشک نمونه، میزان فلاونوئید کل 0.302 میلی‌گرم کوئرستین در گرم وزن خشک نمونه و فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن 70.61% مهار‌ رادیکال‌های آزاد تعیین شد. از نظر تأثیر عصاره‌ها روی قارچ <em>Fusarium graminearum</em><em>،</em> بیشترین رشد خطی میسلیوم را نمونه شاهد و کمترین را عصاره متانولی داشت. در نتیجه عصاره متانولی با غلظت ppm30، درصد بازدارندگی بیشتری روی رشد خطی میسلیوم قارچ مورد بررسی داشت که می‌توان بیان کرد گیاه علف سالک نیز دارای خاصیت ضدقارچی بوده و از جایگاه خوبی در برنامه‌های مطالعاتی برخوردار می‌باشد.