سن‌سنجی و خاستگاه سنگ‎های آتشفشانی منطقه خونیک (جنوب بیرجند، خراسان جنوبی) با بهره‌گیری از ایزوتوپ‌های استرانسیم و نئودیمیم

Abstract

منطقه خونیک در جنوب بیرجند، در استان خراسان جنوبی و در کناره خاوری بلوک لوت جای دارد. سنگ‎های آتشفشانی ترسیری در این منطقه ترکیب آندزیتی و تراکی‌آندزیت هستند. سن‌سنجی به روش روبیدیم-‌استرانسیم بر روی کانی‎های پلاژیوکلاز، هورنبلند و ‌کل سنگ نمونه هورنبلند پیروکسن آندزیت انجام شد. بر این پایه، سن جایگیری مجموعه آتشفشانی در منطقه خونیک 11±58 میلیون سال پیش (پالئوسن پایانی) به‌دست آمد. این سنگ‎ها دارای ترکیب ایزوتوپی ⁸⁷Sr/⁸⁶Srو εNd اولیه به‌ترتیب 7046/0 تا 7049/0 و 16/2+ تا 12/3 + هستند. برپایه داده‌های ایزوتوپی، ماگمای مادر سنگ‎های آتشفشانی از گوشته تهی‌شده پدید آمده و دچار کمترین آلودگی پوسته‌ای در هنگام تبلوربخشی شده است. از دیدگاه زمین‎شیمیایی، سنگ‎های آتشفشانی منطقه خونیک کالک‌آلکالن تا شوشونیتی و متاآلومین هستند. غنی‌شدگی از LILE‌ها و آنومالی منفی Nb و Ti در سنگ‎های آتشفشانی نشانه پیدایش آنها در پهنه فرورانش و در جایگاه زمین‌ساختی کناره‌های فعال قاره‌ای است. برپایه الگو‌سازی انجام‌شده، این سنگ‎ها در نتیجه 1 تا 5 درصد ذوب‌بخشی گوشته متاسوماتیسم شده با ترکیب اسپینل‌گارنت‌لرزولیت پدید آمده‎اند.