مطالعه بلورهای زیرکن: راهبردی برای تشخیص خاستگاه، ماهیت و دمای تبلور ماگماهای ریولیتی

Abstract

با توجه به این که تبلور زیرکن تابعی از دما، ترکیب شیمیایی و میزان آب ماگماست و شکل و اندازه آن به سرعت تبلور و میزان اشباع‌شدگی ماگما نسبت به عنصر زیرکنیم بستگی دارد، لذا در این مطالعه به بررسی بلورهای زیرکن ریولیت‎های سازند هرمز در چهار گنبد نمکی مختلف (گچین، بندر معلم، جزیره هرمز و جزیره لارک) پرداخته شده است. زیرکن‌ درون این واحدهای سنگی از نظر ریخت‎شناسی اغلب در گستره‌های P3 و P4 و به میزان کمتر در گستره‌های P5، P2 و S15 قرار می‎گیرند. ریخت‎شناسی زیرکن‎ها، نبود برهم‌رشدی هیدروزیرکن و میانبارهای آپاتیت یا مونازیت در آنها گویای تبلور زیرکن‎های مطالعاتی از ماگماهای ریولیتی با خاستگاه نوع I است. ریخت‎شناسی زیرکن به ماهیت نسبتاً قلیایی و خشک ماگمای مولد نیز اشاره دارد. حداقل دمای تبلور زیرکن‎ها بر اساس ریخت‎شناسی زیرکن، دماسنجی اشباع زیرکن و ژئوشیمی سنگ کل، ºC 750 تا 840 محاسبه شده است. مشاهده بلورهای شکل‎دار و طویل زیرکن در کنار زیرکن‎های کوتاه نشان‌دهنده فوق‌اشباع بودن ماگمای مولد از زیرکنیم از ابتدای تبلور است و منطقه‎بندی باریک و نزدیک به‌هم این زیرکن‎ها آن را تایید می‌کند.