ژئوشیمی و پتروژنز سنگ‌های آتشفشانی و نیمه نفوذی گیوشاد (جنوب‌باختر بیرجند، خاور ایران)

Abstract

منطقه مورد بررسی، در فاصله 41 کیلومتری جنوب‌باختری بیرجند، در بخش شمالی ایالت جوش خورده سیستان قرار دارد. یک مجموعه آتشفشانی شامل آندزیت و آندزیت بازالتی به همراه یک توده نیمه نفوذی دیوریتی منسوب به ائوسن به درون شیل و ماسه سنگ پالئوژن نفوذ کرده‌اند. بافت‌های غالب مشاهده شده در این مجموعه سنگی شامل پورفیری با زمینه میکروگرانولار، پورفیری و گلومروپورفیری هستند. پلاژیوکلاز (الیگوکلاز- آندزین) و آمفیبول (هورنبلند سبز) فراوان‌ترین فنوکریست‌ها هستند. بیوتیت، کلینوپیروکسن و به‌ندرت الیوین، دیگر کانی‌های مشاهده شده هستند. بی‌هنجاری منفی در عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) مانند Nb و Ti که از ویژگی‌های ژئوشیمیایی کمان‌های ماگمایی است، در این سنگ‌ها مشاهده می‌شود. بالا بودن نسبت‌های LREE/HREE، Sr/Y (میانگین 33/44)، La/Yb (میانگین 48/12) و مقدار SiO₂ همراه با فقدان آنومالی منفی Eu نشان می‌دهند که این سنگ‌ها به آداکیت‌ها شباهت دارند. این ماگماتیسم می‌تواند یک فرآیند پس از برخوردی مرتبط به فرورانش و از یک خاستگاه اکلوژیتی سرچشمه گرفته باشد.