بررسی پاسخ مورفولوژیک و فیزیولوژیک اندام هوایی و زیرزمینی گیاه لیلکی (Gleditschia caspica) در برابر تنش شوری

Abstract

برای بررسی پاسخ مورفولوژیک و فیزیولو‍ژیک اندام هوایی و زیرزمینی گیاه لیلکی (<em>Gleditschia caspica</em>) دربرابر تنش شوری (شاهد، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام شد. نتایج نشان دادند شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر کاهش اندک همة صفات مورفولوژیک را باعث شد که تنها تفاوت در طول ریشه، زیتودة هوایی و تعداد برگچه‌ها نسبت به شاهد معنی‌دار بود. مقدار پرولین ریشه در غلظت 12 دسی‌زیمنس بر متر، 27 میلی‌گرم بر گرم وزن تر بود که این مقدار بیشتر از 5 برابر شاهد بود. برخلاف ریشه، پرولین برگ‌ها در همة تیمارهای شوری به‌طور معنی‌داری نسبت به شاهد کاهش یافت. بر اثر شوری، مقدار قند برگ به‌طور معنی‌داری نسبت به شاهد افزایش نشان داد و در غلظت 12 دسی‌زیمنس بر متر، چهار برابر شاهد بود. برخلاف برگ، مقدار مالون‌دی‌آلدهید در ریشه )05/0 میکرومول بر گرم وزن تر) بیشتر از 5/2 برابر شاهد بود. مقدار کلروفیل a، b و کل با افزایش شوری نسبت به شاهد کاهش یافت. کلروفیل کل در غلظت12 دسی‌زیمنس بر متر، بیشترین کاهش را داشت و مقدار آن برابر با 6/10 میکرومول بر گرم وزن تر بود. شوری، مقدار پتاسیم را در برگ و ریشه کاهش ولی مقدار سدیم را افزایش داد؛ به‌طوری‌که سدیم برگ در غلظت 12 دسی‌زیمنس بر متر بیشتر از چهار برابر شاهد بود. با افزایش شوری، مقدار فسفر در ریشه کاهش یافت؛ به‌طوری‌که مقدار آن در شاهد برابر با1055 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک و در شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر برابر با 833 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک بود؛ درحالی‌که فسفر برگ در شوری 8 دسی‌زیمنس بر متر افزایش یافت. نتایج این آزمایش نشان دادند برگ و ریشة گیاه لیلکی واکنش متفاوتی نسبت به شوری دارند. ریشه بیشتر با افزایش پرولین و برگ شاید با تجمع سدیم در واکوئل‌ها به شوری پاسخ می‌دهد.