تأثیر نیتریک‌ اکسید برون‌زاد بر جوانه‌زنی و برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea L.) در شرایط شوری

Abstract

با هدف بررسی نقش نیتریک‌ اکسید برون‌زاد به‌ عنوان یک آنتی‌اکسیدان مؤثر در کاهش آثار تنش اکسیداتیو ناشی از شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی پژوهشکده ژنتیک و زیست ‌فناوری طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی، شامل دو سطح پیش‌تیمار بذر (آب خالص استریل و نیتریک‌ اکسید) و سطوح مختلف شوری (0، 50، 75، 100، 125 و 150 میلی‌مولار محلول کلرید سدیم) بود. نتایج نشان داد که پیش‌تیمار دهنده نیتریک‌ اکسید در تحمل تنش شوری، افزایش معنی‌داری بر درصد نهایی جوانه‌زنی داشت. سطوح مختلف شوری موجب کاهش بسیار معنی‌دار سرعت جوانه‌زنی، بنیه و شاخص جوانه‌زنی بذور سرخارگل شد. استفاده از نیتریک‌ اکسید خارجی در محیط شور، موجب افزایش فعالیت آنزیم‌های سوپر‌ اکسید‌ دیسموتاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در مقایسه با شرایط عدم استفاده از آن شد، به‌ طوری‌ که بیشینه میزان فعالیت آنزیم سوپر اکسید ‌دیسموتاز (3/116 میکرومول برگرم بافت تازه) در غلظت 125 میلی‌مولار کلرید ‌سدیم و برای پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز (به‌ترتیب: 7/1 و 1/50 میکرومول برگرم بافت تازه در دقیقه) در غلظت‌های 50 و 125 میلی‌مولار کلرید ‌سدیم به دست آمد. نیتریک‌ اکسید تأثیر معنی‌دار و معکوسی بر فعالیت آنزیم کاتالاز داشت. علاوه بر ‌این، استفاده از نیتریک‌ اکسید خارجی به‌ عنوان یک آنتی‌اکسیدان، پراکسیده‌شدن لیپیدهای غشا را کاهش داده، سبب تأخیر در تجزیه پروتئین‌ها شد. به طور کلی، می‌توان نتیجه گرفت که سدیم ‌نیترو پروساید به‌‌ عنوان دهنده نیتریک‌ اکسید می‌تواند با پاکسازی رادیکال‌های آزاد موجب بهبود ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر سرخارگل در شرایط شور و افزایش نسبی تحمل در این مرحله شود.