تأثیر عصارۀ اکدیستروئیدی سرخس شترمرغی Matteuccia struthiopteris (Onocleaceae) روی پارامتر‌های دموگرافی شب‌پرۀ پشت‌الماسی Plutella xylostella L. (Lepidoptera:Plutellidae)

Abstract

امروزه بررسی‌‌ها برای استفاده از عصاره‌‌های گیاهی مانند اکدیستروئید‌‌های گیاهی، به دلیل توانایی بالا در کنترل آفات در حال افزایش است. گزارش‌‌هایی از وجود ترکیبات اکدیستروئیدی در برخی گونه‌‌های سرخس وجود دارد، اما تاکنون گزارشی از اثر چنین ترکیباتی در سرخس شترمرغی در دست نیست. در این پژوهش، اثر غلظت‌‌های زیرکشندۀ عصارۀ متانولی گیاه سرخس شترمرغی <em>Matteuccia struthiopteris </em>(L.) (Onocleaceae) روی شب‌پرۀ پشت‌الماسی <em>Plutella xylostella</em> (L.)(Lepidoptera:Plutellidae) بررسی شد. لارو‌های سن سوم شب‌پرۀ پشت‌الماسی به مدت دو روز از غذای تیمارشده با عصارۀ متانولی تغذیه کردند. سپس روی برگ‌‌های تیمارنشده پرورش داده شدند تا حشرات کامل خارج شدند. از تخم‌های حاصل از جفت‌گیری حشرات کامل برای انجام آزمایش‌‌های دموگرافی استفاده شد. آزمایش‌‌ها در شرایط دمایی 1 ± 27 درجۀ سلسیوس و رطوبت 5 ± 65 درصد و شرایط نوری 8:16 (روشنایی و تاریکی) بررسی شد. لارو‌های خارج‌شده از تخم در نسل جدید روی برگ‌‌های تیمارنشده پرورش یافتند. نتایج نشان داد که نرخ خالص تولید مثل <em>(R₀</em>)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (<em>r_m</em>)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (<em>λ</em>) با افزایش عصاره کاهش یافت. بیشترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ متناهی جمعیت به‌ترتیب 002/0 ±19/0 (روز) و 06/0 ± 21/1 (روز) در غلظت 69/0درصد بود. پژوهش حاضر نشان داد که با افزایش غلظت عصاره، مدت زمان یک نسل (<em>T</em>) و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (<em>DT</em>) افزایش یافته است. با توجه به نتایج فوق، عصارۀ متانولی سرخس شترمرغی به عنوان یک ترکیب کم‌خطر توانایی زیادی در کنترل شب‌پرۀ پشت‌الماسی دارد و می‌توان از عصارۀ متانولی سرخس شترمرغی به عنوان ترکیب مؤثر در برنامه‌‌های مدیریت تلفیقی آفات استفاده کرد.