تأثیر طیف‌های نوری مختلف بر شکار بید گوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae)

Abstract

بید گوجه‌فرنگی <em>Tuta</em> <em>absoluta</em> (Meyrick) یکی از آفات بسیار مهم و کلیدی گوجه‌فرنگی در جهان بوده که به‌تازگی با ورود به ایران تولید این محصول را به‌شدت تهدید می‌کند. این آفت در شرایط مساعد محیطی، چندین نسل در سال دارد که می­تواند مقاومت به انواع حشره‌کش را در پی داشته باشد. یکی از روش­های به نسبت کم‌هزینه و کم‌خطر مهار و مدیریت کنترل این آفت، استفاده از تله­های نوری برای شکار حشرات کامل است. هدف از این پژوهش مقایسۀ تأثیر لامپ‌های موجود و انتخاب مناسب‌ترین آن‌ها برای تلۀ نوری در شرایط آزمایشگاه و گلخانه بوده است. برای تهیۀ حشرات کامل، بوته‌های آلوده به بید گوجه‌فرنگی از گلخانه‌های منطقۀ ورامین گرد­آوری و به اتاق پرورش منتقل شدند. در اتاق پرورش، آزمایش به‌صورت طرح کامل تصادفی با تلۀ نوری استوانه‌ای شکل (حاوی نورهای سبز، آبی، قرمز و زرد) در چهار تیمار و هفت تکرار انجام شد. برای ارزیابی گلخانه‌ای، از تله‌های نوری چسبناک (با چهار نوع لامپ رنگی: آبی SMD، آبی LED، سبز و فرابنفش)، در قالب طرح آزمایشی کامل تصادفی با چهار تکرار استفاده شد. در اتاق پرورش، نور آبی و نور قرمز با میانگین شکار کل 2/0± 2/69 و 2/0± 28/0 عدد به ترتیب بیشترین و کمترین شکار را داشتند. در شرایط گلخانه بیشترین میانگین شکار مربوط به تلۀ نوری با لامپ فرابنفش (2/0± 8/14) بود، درحالی‌که میانگین شکار تله‌های حاوی لامپ‌های آبی SMD، آبی LED و سبز، به ترتیب 16/0± 4/4، 14/1± 5/5 و 2/1± 16/7 عدد بود. نسبت جنسی در شب‌پره‌های شکارشده در شرایط اتاق پرورش برابر (1:1)، اما در شرایط گلخانه، نسبت ماده‌ها بیشتر بود. درمجموع تله‌های نوری مجهز به لامپ فرابنفش بیشترین شکار شب‌پره را داشته و می­توانند در کنترل جمعیت و کاهش آسیب و زیان این آفت در گلخانه‌ها سودمند واقع شوند.