بررسی مقاومت القایی در گندم، Triticum aestivum L. نسبت به شتۀ سبز گندم، Sitobion avenae Fabricius Hem.: Aphididae در شرایط آزمایشگاهی

Abstract

شتۀ سبز گندم، <em>Sitobion avenae</em> (Fabricius)، یکی از آفات مهم غلات دانه­ریز به‌ویژه گندم است. پارامتر (فراسنجه)های زیستی شته درون اتاقک رشد تنظیم­شده در دمای 2±25 درجۀ سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دورۀ نوری14:10 (روشنایی: تاریکی) در قالب طرح کامل تصادفی و آزمایش کرت­های خردشده تعیین شد. عامل اصلی شامل دو رقم گندم (سای­سونز و شیرودی) و عامل فرعی عبارت از مدت­زمان­های پیش­آلودگی (0، 2، 4، 6، 8 روز) بود. نتایج نشان داد، بین تیمارها از نظر پارامترهای نرخ خالص تولیدمثل (R₀)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت(r_m) ، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، مدت‌زمان دو برابر شدن جمعیت (<em>DT</em>) و میانگین مدت‌زمان یک نسل (T)<em>S. avenae</em> اختلاف معنی­داری وجود دارد.بیشترین و کمترین مقدار <em>r_m</em>در رقم سای­سونز به ترتیب در شاهد (092/0 بر روز) و تیمار 6 روز پیش­آلودگی (063/0 بر روز) مشاهده شد. همچنین، در رقم شیرودی بیشترین و کمترین مقدار <em>r_m</em> شته به ترتیب در شاهد (216/0 بر روز) و تیمار شش روز پیش­آلودگی (157/0 بر روز) به دست آمد. بنابراین، می­توان نتیجه گرفت که آلودگی­های پیشین گندم به مدت شش روز ضمن القای مقاومت، نرخ رشد جمعیت شته را کاهش می­دهد و در برنامۀ مدیریت تلفیقی یا IPM این آفت می­تواند مفید واقع شود.