بررسی سه جدایۀ ویروس وای سیب‌زمینی جداشده از استان خوزستان بر پایۀ ژن پروتئین پوششی

Abstract

ویروس وای سیب‌زمینی (<em>Potato</em> <em>virus</em> Y, PVY) یکی از ویروس­های مهم زیانبار با دامنۀ میزبانی گسترده است. در این پژوهش با توجه به شناسایی ویروس وای سیب‌زمینی و جداسازی آن از کشتزارهای شلغم استان خوزستان در سال زراعی 1392، ویژگی­های سه جدایۀ انتخابی از شهرستان­های دزفول، شوشتر و شوش (7Tu، 9Tu و 10Tu) بررسی شد. در آزمون تعیین دامنۀ میزبانی، سه جدایه روی گیاهانی متعلق به سه خانوادۀ Solanaceae، Chenopodiaceae و Amaranthaceae، به‌صورت مکانیکی مایه­زنی شدند. هر سه جدایه روی سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، فلفل، تاتوره و گل تکمه‌ای نشانه‌های موضعی و فراگیر (سیستمیک) ایجاد کردند ولی روی بوته‌های سلمه‌تره، نشانه‌هایی مشاهده نشد. در آزمون SDS-PAGE، دو باند با اندازۀ حدود 33 و 31 کیلودالتونی در آمودۀ خالص‌شدۀ هر سه جدایۀ خالص‌سازی‌شده مشاهده شد. برای تعیین سویۀ جدایه‌های انتخابی از جفت آغازگرهای اختصاصی سویۀ PVY (CF/OR, NF/NR, OF/OR و PVY3TIM/PVNIBIP) که بر پایۀ ناحیۀ (CP) طراحی شده‌اند استفاده شد. در آزمون PCR با آغازگرهای اختصاصی سویۀ O (OR/OF) و سویۀ NTN (PVY3TIM وPVNIBIP) به ترتیب دو قطعۀ 608 و 1200 جفت بازی در هر سه جدایه افزایش شد. در ادامه، ناحیۀ CP هر سه جدایه‌، افزایش، همسانه‌سازی و توالی­یابی شد. درنهایت با استفاده از مجموع نتایج به‌دست‌آمده از آزمون­های زیستی (بیولوژیکی) و بررسی توالی نوکلئوتیدی و آمینواسیدی مشخص شد که جدایه‌های 7Tu، 9Tu و 10Tu جداشده از کشتزارهای شلغم استان خوزستان بیشترین همسانی را با سویه‌های NTN و W ویروس PVY دارند. این نخستین گزارش از شناسایی ویروس وای سیب‌زمینی در کشتزارهای شلغم است.