پاسخ الکتروفیزیولوژیکی حشرات کامل مینوز گوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidea) به برخی ترکیب‌های دورکنندۀ گیاهی

Abstract

مینوز گوجه­فرنگی <em>Tuta absoluta</em> Myrick. از مهم‌ترین آفت‌های گیاه گوجه­فرنگی <em>Solanum lycopersicum</em> در ایران و جهان به شمار می‌آید که به دلیل قابلیت تولیدمثل بالا و طول نسل کوتاه آسیب اقتصادی بالایی وارد می­سازد. امروزه کنترل رفتاری آفات بر پایۀ مواد شیمیایی رابط (سمیوکمیکال­ها) جایگاه ویژه­ای را به خود اختصاص داده است. در این بررسی با تکیه ‌بر غربال و شناسایی گروهی از ترکیب‌ها، قابلیت پانزده ترکیب از ترکیب‌های دورکنندۀ­ شناخته‌شدۀ گیاهی در تحریک گیرنده­های شاخکی حشرات باکره و جفت­‌شده هر دو جنس، به کمک دستگاه الکتروآنتنوگرام (EAG) ارزیابی شد. در این آزمون بیشترین غلظت ممکنه ( µg/µl100( از هر ترکیب روی شاخک سمت راست نرها و ماده­های باکره و جفت‌شده 2-4 روزه و در ده تکرار بررسی شد. نتایج به‌دست‌آمده از پاسخ الکتروفیزیولوژیکی نشان داد، همۀ ترکیب‌های مورد آزمایش توانایی اتصال به گیرنده­های شاخکی حشرات کامل مینوز گوجه­فرنگی را دارند. اما سه ترکیب (-)-Carvone، Salicylic acid و Methyl jasmonate بیشترین میزان پاسخ پس از منظور داشتن میزان تأثیر شاهد (هگزان) را نشان دادند. ازآنجاکه ترکیب‌های مورد آزمایش بالاترین تأثیر را بر مادۀ جفت‌شده دارند، لذا می­توانند به‌عنوان نامزدی مناسب در جهت مهار رفتاری حشرات مادۀ این آفت همچون ترکیب‌های فرمونی در حشرات نر در راهبرد­های مهاری و مدیریت تلفیقی آفات (Integrated Pest Management; IPM) مطرح باشند.