توزیع فضایی مراحل نابالغ و بالغ ملخ ایتالیایی Calliptamus italicus (Orthoptera: Acrididae) در مراتع منطقۀ خدا آفرین آذربایجان شرقی

Abstract

ملخ ایتالیایی <em>Calliptamusitalicus</em> Linnaeus, 1758هرساله در کانون­های این حشره در منطقۀ خدا آفرین به­ویژه در حالت (فاز) مهاجر هنگامی‌که جمعیت در حال افزایش باشد آسیب شایان‌توجهی به مراتع و کشتزارهای هم‌جوار در مسیرهای پرواز وارد می­سازد. از این‌رو، تغییر جمعیتی و الگوی توزیع فضایی مراحل نابالغ و بالغ این حشره در مراتع منطقۀ خدا آفرین استان آذربایجان شرقی در سال 1390، با استفاده از توزیع‌های آماری پواسن و دوجمله‌ای منفی، شاخص­های تجمع و مدل­های تیلور و آیوائو بررسی شد. نتایج ارائه‌شده توسط همۀ روش­ها در بیشتر موارد بیانگر تجمعی بودن نوع پراکنش حشره بود. با این‌حال، در اواخر فصل و با کاهش انبوهی حشره در دو مرحلۀ پورۀ سن پنجم و حشرۀ کامل کاهش تجمع و گرایش به پراکنش تصادفی در برخی نمونه‌ها ملاحظه شد. هر دو مدل تیلور و آیوائو نیز تجمعی بودن نوع پراکنش آن در مراحل نابالغ و بالغ ملخ را نشان دادند. همچنین با محاسبۀ آمارۀ λ آربوس و کریچ ((Arbous & Kerrich برای سن اول و مجموع سن‌ها در هر نمونه‌برداری مقادیر به‌دست‌آمده بیشتر از دو بود که بر پایۀ نظریۀ Blakhith بیانگر این است که توزیع فضایی تجمعی حشره هم متأثر از محیط و هم ویژگی‌های رفتاری ملخ است.