بررسی شاخص‌های رفتار چرایی گوسفند در مراتع استپی مطالعه موردی: مراتع استپی خشکه‌رود ساوه

Abstract

دام در مرتع یکی از اجزاء متشکله اکوسیستم‌های مرتعی می‌‌باشد که متناسب با نوع دام و شرایط اقلیمی ‌‌و پوشش گیاهی رفتارهای چرایی متفاوتی مشاهده می‌‌شود. شناسایی رفتار دام در مرتع می‌‌تواند در برنامه‌ریزی و چگونگی بهره‌برداری از مرتع کمک مؤثری بنماید. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی ساوه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا یک میش سه ساله انتخاب و به کمک دستگاه موقعیت‌یاب (GPS) به‌طور پیوسته مسیر حرکت، ساعات ورود و خروج به مرتع، مدت و زمان استراحت و همچنین سرعت حرکت آن ثبت گردید. نتایج بررسی‌ها در محیط نرم‌افزار GIS و داده‌ها با استفاده از روش تجزیه واریانس دوطرفه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد بجز مقدار میانگین سرعت دام، هیچ اختلاف معنی‌داری بین صفات مورد بررسی طی چهار سال آماربرداری مشاهده نشد. ولی در ماه‌های مختلف فصل چرا با اینکه طول مسافت طی‌شده با هم اختلاف معنی‌داری نداشتند ولی زمان صرف‌شده برای حرکت و زمان صرف‌شده برای استراحت با هم اختلاف معنی‌دار داشته‌اند. به طوری که در اردیبهشت‌ماه با اینکه زمان صرف‌شده برای حرکت و چرا بیشتر از ماه‌های دیگر بود ولی مسافت طی‌شده در این ماه تفاوت معنی‌داری با سایر ماه‌ها نداشت. این امر نشان‌دهنده وجود علوفه بهتر و بیشتر در این ماه برای تعلیف دام بود. میانگین سرعت حرکت دام در اردیبهشت‌ماه کمتر از ماه‌های دیگر ثبت گردید. به‌نحوی‌که بیشترین مسافت طی‌شده توسط گوسفند در شیب 0 تا 8 درصد با پوشش غالب <em>Artemisia sieberi- Salsola laricina</em> رخ داده است. به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت با کمک تکنولوژی GPS و GIS می‌توان رفتار چرایی دام و مدیریت مراتع را بهتر ارزیابی کرد.