بررسی ارزش رجحانی گونه‌های مورد چرای گاو در مرتع تزخراب استان آذربایجان‌غربی با استفاده از روش شاخص انتخاب گونه در طی فصل‌چرا

Abstract

انتخاب گیاه به وسیله دام پدیده پیچیده‌ای است که به طور مسلم به نوع دام، نوع گیاه، شرایط آب و هوایی و غیره بستگی دارد. ارزش رجحانی گونه‌های مختلف مرتعی در زمان‌های مختلف فصل چرا برای هر نوع دام متفاوت است. شناخت خصوصیات ارزش رجحانی گونه‌های مرتعی در طول دوره چرا، از عوامل ضروری در برنامه‏ریزی و مدیریت مرتع و دام می‏باشد. از این رو شناخت ارزش رجحانی گونه‌های مختلف مورد چرای دام یکی از نکات کلیدی مهم در موفقیت یا عدم موفقیت مدیریت در دستیابی به اهداف مورد نظر می‌باشد. با در نظر داشتن این نکات، این تحقیق به‌منظور بررسی ارزش رجحانی گونه‏های مورد چرای گاو دو رگه در مقاطع مختلف فصل چرا و با استفاده از روش شاخص انتخاب گونه‌ها در مرتع تزخراب ارومیه انجام شد. اطلاعات مورد نیاز (اطلاعات مربوط به تولید و مصرف گونه‌ها در داخل و خارج و قرق) در شش ماه فصل چرا و به مدت چهار سال به‌منظور محاسبه شاخص انتخاب گونه جمع‌آوری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها بیانگر معنی‌دار بودن اثرات مربوط به گونه، زمان چرا و اثرات متقابل بین این دو بر روی ارزش رجحانی گونه‌ها برای دام مورد مطالعه بوده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده بیشترین ارزش رجحانی مربوط به گونه‌های <em>Aeluropus littoralis</em> (48/1، کلاس I) و <em>Puccinella</em> <em>distans</em> (شاخص 42/1، کلاس I) و کمترین ارزش رجحانی مربوط به گونه <em>Halocenumum strobilaceum</em> (41/0، کلاس III) و گراس‌های یکساله (6/0، کلاس III) بود. البته تغییرات ارزش رجحانی گونه‌های مختلف در طی ماه‌های فصل چرا و سال‌های مختلف ثابت بود. در این مطالعه با داشتن میزان ارزش رجحانی گونه‌های گیاهی می‌توان علوفه قابل برداشت مراتع شورروی منطقه ارومیه را تعیین کرد.