بررسی استقرار و سازگاری چند گونة‌ گراس مرتعی در مراتع نیمه‌استپی منطقه کهک قم

Abstract

<em> </em>با توجه به نقش مؤثر اکوسیستمهای مرتعی در تأمین علوفه مورد نیاز دامها و در نتیجه اهمیت آن در تولید فرآورده‌های دامی و سیر قهقرایی حاکم بر این عرصه‌ها در بسیاری از نقاط کشور، مقوله اصلاح و احیای مراتع از جایگاه مهمی برخوردار می‌باشد. بدین منظور باید ضمن مطالعه شرایط محیطی (شامل اقلیم، خاک و . . .)، گیاهان سازگار در هر ناحیه آب و هوایی را تعیین نموده و با توجه به آستانه بردباری این گیاهان در برابر شرایطی چون خشکی، گرما، سرما، شوری و . . . ، از آنها برای احیای مراتع مخروبه یا در حال تخریب استفاده نمود. مطالعه حاضر با هدف بررسی و معرفی چند گونه گراس سازگار با مراتع مناطق نیمه‌استپی به منظور افزایش تولید علوفه در مراتع کم‌بازده، در منطقه وشنوه با ارتفاع 2000 متر از سطح دریا و بارندگی سالانه 290 میلی­متر اجرا شد. بدین‌منظور، پس از آماده­سازی عرصه کاشت، بذرهای 12 گونه گراس مرتعی در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای 1377 تا 1379 به اجرا درآمد. طی این سالها سه مرحله کشت انجام‌شد که کشت اول و دوم در سالهای 77 و 78 به علت عدم بارندگی کافی و پراکنش نامناسب آن ناموفق بود. کشت سوم در سال 1379 و یادداشت­برداریها به مدت سه سال انجام‌شد. پس از سه سـال، گـونه‌هـای <em> Festuca rubra</em>، <em> Festuca ovina</em>،<em> Elymus junceus </em> و<em>Agropyron trichophorum </em> حذف شده و گونه‌های<em>Agropyron cristatum </em>،<em> Agropyron desertorum</em>،<em> Stipa barbata </em> بیـن 25 تا 35 درصـد و گونه­های <em> Bromus tomentellus</em>،<em> Hordeum bulbosum </em>،<em> Secale montanum </em> و<em> Psatyrostachys fragilis </em> بین 55 تا 80 درصد مستقر شدند. گونه­های <em> Psatyrostachys fragilis</em> و<em> Secale montanum</em> در سال اول، سایر گونه­ها (بجز<em> Stipa barbata</em>) در سال دوم و<em>Stipa barbata </em> در سال سوم وارد مرحله زایشی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده­ها نشان داد، گونه­های تحت بررسی از نظر درصد زنده­مانی در سال سوم پس از کاشت با یکدیگر در سطح احتمال 1% اختلاف معنی­داری دارند. همچنین مقایسه میانگین درصد زنده­مانی گراسهای مختلف نشان داد، گونه­های <em>Psatyrostachys fragilis</em> و <em>Hordeum bulbosum</em> به­ترتیب بیشترین درصد زنده­مانی را در بین گونه­های مستقر شده داشته‌اند، بنابراین استقرار و سازگاری بهتری نسبت به شرایط اقلیمی و خاک منطقه در مقایسه با سایر گراس‌های تحت آزمایش داشتند.