ارزیابی وضعیت بیابان‌زایی با استفاده از دو معیار آب و اقلیم (مطالعه موردی: بخشی از اراضی حوزه جازموریان)

Abstract

طی چند دهه گذشته کوشش‌های جهانی فراوانی برای مقابله و تعدیل این پدیده انجام شده است و یکی از مهمترین این اقدامات موضوع کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و تعدیل اثرهای خشکسالی از سوی سازمان ملل متحده می‌باشد. در این تحقیق به ارزیابی شدت بیابان‌زایی و شناخت مهمترین عوامل مؤثر بر تخریب اراضی بخشی از حوزه جازموریان پرداخته شد. در این تحقیق برای ارزیابی شدت بیابان‌زایی از مدل IMDPA استفاده شد. با توجه به محدودیت زمانی و هزینه دو معیار آب و اقلیم انتخاب گردید. ابتدا با تعیین میانگین هندسی شاخص‌ها و بعد معیارها، بیابان‌زایی کل محاسبه گردید و ارزش کمی شاخص‌ها و معیارها و بیابان‌زایی نهایی در 4 کلاس کم، متوسط، شدید و بسیار شدید تقسیم‌بندی شد. سپس با استفاده از GIS نقشه شدت بیابان‌زایی منطقه در دوره‌های مطالعاتی رسم گردید. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه، معیار آب غالب می‎باشد و با متوسط وزنی 2/3 در کلاس شدید طبقه‎بندی شد. پس از آن معیار اقلیم با متوسط وزنی 4/2 در رتبه بعدی قرار داشت. نتایج حاصل گویای آن است که مهمترین شاخص‌های بیابان‌زایی در منطقه مورد مطالعه به‌ترتیب افت آب زیرزمینی، هدایت الکتریکی آب، بارش، شاخص خشکی ترانسو، شاخص استمرار خشکسالی و شاخص SPI بود.