تعیین میزان تحمل به دمای زیر صفر (سرمازدگی) در کهور پاکستانی(Prosopis juliflora) با استفاده از شاخص‌های فیزیولوژیک (مطالعه موردی: ماسه‌زارهای استان خوزستان)

Abstract

بروز دماهای زیر صفر در زمستان‌های اخیر در استان خوزستان، موجب سرمازدگی درختان دست‌کاشت کهور پاکستانی (<em>Prosopis</em><em>juliflora</em>) در ماسه‌زارها شده است. به‌منظور بررسی حساسیت به سرمازدگی در این گونه از طریق تعیین دماهای زیر صفر و زمان‌های بحرانی، از جنبه‌های فیزیولوژیکی در سال 1391 یک پژوهش اجرا شد. در این تحقیق از یک طرح ‌آماری اسپلیت ‌اسپیلت‌ ‌پلات در قالب طرح کاملاً‌ تصادفی با 6 تکرار استفاده شد. به‌طوری‌که به‌منظور اعمال تیمارها از سرشاخه‌های درختان مسن و نهال‌های دوساله به‌عنوان تیمار اصلی و دما‌های زیر صفر (1-، 3-، 5- و 7- درجه سانتی‌گراد) به‌عنوان تیمار فرعی اول و زمان‌های اعمال سرما (1، 2، 3 و 4 ساعت) به‌عنوان تیمار فرعی دوم در نظر گرفته شدند. پس از سرمادهی میزان نشت الکترولیت‌ها از غشاء سلول‌های برگ و ساقه اندازه‌گیری و بر این اساس LT₅₀محاسبه و میزان فلورسانس‌کلروفیل (ӀӀ) و کارایی فتوسنتز برگ‌ها به‌عنوان شاخص‌هایی برای تعیین خسارت سرمازدگی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که بین سرشاخه‌های درختان چند‌ساله و نهال‌های دوساله از نظر کلیه صفات تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. درصد نشت الکترولیت‌های با کاهش دما در حد معنی‌داری از برگ و ساقه افزایش یافت. LT₅0 در دمای 5- درجه سانتی‌گراد پس از سه ساعت اتفاق افتاد و در دمای 7- درجه پس از اولین ساعت در برگ‌ها و در ساقه‌ها در ساعت سوم اتفاق افتاد. حداکثر عملکرد کوانتمی فتوسیستم‌‌‌‌ (ӀӀ)، با کاهش دمای زیر صفر و تداوم آن روند کاهشی معنی‌داری داشت. برگ‌های این گیاه تا دو ساعت دمای 1- درجه سانتی‌گراد را بدون تغییر معنی‌داری در عملکرد کوانتمی تحمل نمودند اما با تداوم دمای 1- درجه سانتی‌گراد تا سه ساعت این مقدار از 64/0 (در شاهد) به حدود 48/0 رسید و اعمال چهار ساعت دمای 7- درجه مقدار این شاخص را به 15/0 رساند.