عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش گونه Prangos ulopteraدر مراتع استان اردبیل

Abstract

هدف تحقیق بررسی عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش گونه <em>Prangos uloptera </em>DC<em>.</em> در مراتع استان اردبیل بود. ابتدا رویشگاه‌های جنس <em>Prangos</em> شناسایی و رویشگاه‌هایی که در آنها گونه مورد بررسی حضور داشت انتخاب شد. در مجاورت هر رویشگاه در مکان‌های عدم حضور گونه، نیز نمونه‌برداری انجام شد. در مکان‌های نمونه‌برداری 3 ترانسکت به طول 100 متر مستقر و در طول هر ترانسکت در 10 پلات چهار مترمربعی درصد تاج پوشش و تراکم گونه تعیین شد. نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت برداشت شد. در مکان‌های نمونه‌برداری ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب و در آزمایشگاه برخی خصوصیات خاک تعیین شدند. از آزمون t مستقل و روش تجزیه خوشه‌ای به‌ترتیب جهت مقایسه و طبقه‌بندی مکان‌های حضور و عدم حضور گونه و آنالیز تشخیص برای تعیین اهمیت پارامترهای مؤثر در حضور این گونه استفاده شد. نتایج آزمون t نشان داد که در مکان‌های حضور و عدم حضور گونه تمام متغیّرها بجزء دما و بارندگی تفاوت معنی‌داری دارند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه‌ای گونه در مکان‌های با ارتفاعات و شیب زیاد، ماده آلی، نیتروژن و درصد شن بالا انتشار بیشتری دارد. نتایج حاصل از آنالیز تشخیص نشان داد که پارامترهای اقلیمی شامل بارندگی و دما و همچنین ارتفاع از سطح دریا و درصد شن در درجه اول و در درجه دوم جهت شیب و خصوصیات مربوط به خاک شامل نیتروژن و فسفر مهمترین عوامل مؤثر در انتشار گونه‌های مورد مطالعه هستند. با توجه به نتایج می‌توان در پیشنهاد گونه برای مدیریت، اصلاح و احیاء مراتع به‌طور مناسب‌تری تصمیم‌گیری نمود.