انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به شوری گیاه دارویی اسفرزه (Plantago psyllium L) و نوسان‎های سطح سدیم، پتاسیم و کلسیم در شرایط In vitro

Abstract

گیاه اسفرزه ازجمله گیاهان مهم دارویی است که در ایران پراکنش وسیعی دارد. هدف از این تحقیق، بررسی میزان تحمل به تنش شوری گونه <em>Plantago psyllium</em> L. با استفاده از کشت بافت به‌منظور شناسایی و تولید ژنوتیپ‌های مقاوم آن می‎باشد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 15 تکرار در هر تیمار انجام شد. متوسط درصد جوانه‌زنی 84% به‎دست آمد. ریزنمونه‌های هیپوکوتیل بیشترین و ریشه کمترین میزان القاء کالوس را در شرایط فاقد تنش شوری (شاهد) نشان دادند.در شرایط تنش شوریدر هر سه ریزنمونه با افزایش غلظت NaCl درصد القاء کالوس به‎طورصورت معنی‌داری کاهش یافت.کالوس‌های هیپوکوتیل بیشترین و ریشه کمترین باززایی را داشتند. ریشه کمترین و کوتیلدون بیشترین وزن تر و خشک را در تمامی غلظت‌های NaCl داشتند.همچنینافزایش غلظت NaCl موجب افزایش میزان سدیم و کاهش میزان پتاسیم در کالوس‌ها شد. میزان کلسیم با افزایش غلظت NaCl نوسان داشت<strong>.</strong> کالوس‌ها به محیط باززایی حاوی غلظت‌های مختلف NaCl منتقل شدند.نتایج نشان داد هر سه ریزنمونه تا غلظت 50 میلی‌مول NaCl باززایی داشتند و اختلاف معنی‌داری بین انواع کالوس‌ها از نظر باززایی وجود داشت. کالوس‌های هیپوکوتیل بیشترین و ریشه کمترین باززایی را داشتند ولی در غلظت‌‌های 100 و 150 میلی‎مول NaCl باززایی اتفاق نیفتاد. در محیط فاقد تنش اختلاف معنی‌داری وجود نداشت و کالوس ریشه کمترین باززایی را در این شرایط داشت. گیاهچه‌‌های باززایی شده برای ریشه‌زایی به محیط ریشه‌زایی منتقل و پس از رشد مناسب برای تولید بذر به خاک منتقل شدند.