ارزیابی مقدماتی و بررسی اثرات زمان رسیدن و سطوح پلوئیدی روی تولید علوفه در 29 ژنوتیپ چچم دایمی (Lolium perenne)

Abstract

گونه چچم دایمی (Lolium perenne) یکی از گیاهان مهم علوفه ای در مناطق معتدله و سردسیری جهان می باشد و بعنوان یک علوفه مرتعی خوشخوراک در مناطق شمالی کشور، دامنه های البرز و زاگرس به وفور یافت می شود. شناسایی ارقام و اکوتیپ های پر محصول تاثیر مستقیمی بر افزایش تولیدات دامی کشور دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و اکوتیپ های داخلی و خارجی موجود در بانک ژن منابع طبیعی، مطالعه اثرات متقابل سطوح دوگانه پلوئیدی و زمان رسیدن بر تولید علوفه، 29 ژنوتیپ در طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد علوفه خشک و صفات مرتبط با آن از قبیل تاریخ خوشه دهی، تاریخ گلدهی، محیط پوشش یقه، تعداد ساقه در بوته، ارتفاع ساقه و دیرزیستی بوته در چهار چین برداشت شده مورد بررسی قرار گرفتند.<br /> از نظر مدت زمان ظهور خوشه، 42 روز اختلاف بین زودرس ترین و دیررس ترین رقم وجود داشت. ارقام Moy و Yatsyn و اکوتیپ سیراچال جز زودرس ترین، Carrick و Sarsfield جز دیررس ترین ارقام بودند. ارقام و اکوتیپ های مورد استفاده از نظر میانگین عملکرد علوفه خشک در هر یک از چین ها و مجموع عملکرد علوفه سالیانه اختلاف معنی دار داشتند. ارقام Spelga و Magician با عملکرد بیش از 13 تن در هکتار، و رقم Tivoli با عملکرد 6.31 تن در هکتار بترتیب بیشترین و کمترین ماده خشک علوفه را تولید کردند. از نظر پراکنش فصلی علوفه، اختلاف معنی دار بین چین ها مشاهده گردید و میانگین تولید علوفه از چین اول به چین چهارم، روند کاهشی داشت و %50 عملکرد سالیانه متعلق به چین اول بود. رقم Spelga عملکرد خوبی در تمام چین ها داشت.<br /> بطور کلی ارقام تتراپلوئید، عملکرد علوفه و دیرزیستی بیشتری نسبت به دیپلوئیدها داشتند. در ضمن ارقام دیپلوئید، با تولید ساقه های گل دهنده بیشتر، پتانسیل تولید بذر بیشتری دارند. با توجه به تخمین کم تا متوسط وراثت پذیری عمومی برای عملکرد علوفه، پیشنهاد می شود گزینش برای اصلاح عملکرد علوفه، بر اساس دورگ گیری بین ارقام و آزمایش نسل انجام شود.