بررسی قرابت بین گونه‌ای در هشت گونه از جنس Tragopogon براساس ویژگی‌های کاریوتیپی

Abstract

بذر هشت گونه مختلف از جنس شنگ ( <em>Tragopogon</em>) به شرح زیر از آذربایجان‌شرقی جمع­آوری و مورد مطالعه قرار گرفت (<em>T. montanus</em>، <em>T. pusillus</em>، <em>T. graminifolius</em>، <em>T. vaginatum</em>،<em>T.</em> <em>Choloratum</em><em>، </em><em>T.</em> <em>reticulatum</em>، <em>T.</em> <em>rezaiyensis</em>، و <em>T. buphthalmoides</em>. ) مطالعات کاریوتیپی توسط 5 سلول متافازی برای هرگونه انجام شد. با استفاده از کروموزوم­های متافازی حاصل از مریستم انتهایی ریشه، عدد پایه کروموزومی در گونه‌های مورد بررسی بین 6= x. (4 گونه دیپلوئید و دو گونه تتراپلوئید) و 7= x (2 گونه دیپلوئید) متغیر بود. تجزیه به مؤلفه­های اصلی براساس کلیه صفات کروموزومی نشان داد که بر مبنای مولفه‌های اول و دوم، نقش متغیرهای طول بازوی بلند، طول کل کروموزوم و درصد طول بازوی بلند در گروه‌بندی گونه‌های شنگ مهم می‌‌باشد. گونه‌‌های مورد مطالعه براساس ویژگیهای کاریوتیپی اندازه‌گیری شده از طریق روش تجزیه به مولفه‌‌های اصلی‌گروه بندی گردیدند. همین‌طور گونه‌های مورد مطالعه براساس میانگین ویژگیهای کاریوتیپی و با استفاده از تجزیه کلاستر دسته‌بندی شده و قرابت آنها ارزیابی گردید. بر این اساس گونه‌ها به 4 دسته تقسیم شدند، به نحوی که گونه­های هر گروه از نظر تنوع کاریوتیپی یکسان بودند. میانگین نسبت بازوها در گروه‌های چهارگانه به‌ترتیب برابر بود با 09/1، 05/2، 91/1 و 70/1 میکرون. در گروه اول گونه­هایی قرار گرفتند که از لحاظ مورفولوژی کروموزومی متاسانتریک (m) بوده و در سایر گروه‌‌ها گونه­هایی قرار گرفتند که از لحاظ مورفولوژی کروموزومی ساب‌متاسانتریک (sm) بودند. گونه‌‌هایی که در گروه‌‌های 2، 3 و 4 قرارگرفتند (<em>T. vaginatum</em><em>، </em><em>T. pusillus</em><em>، </em><em>T. choloratum</em><em>، </em><em>T. buphthalmoides</em><em>، </em><em>T. graminifolius</em><em>، </em>و<em>T. montanus</em> ) نسبت به گونه­های گروه یک (<em>T. reticulatum</em>، <em>T.</em> <em>rezaiyensis</em>) نامتقارن‌تر بودند. به عبارت دیگر، کاریوتیپ آنها از لحاظ تکاملی متکامل‌تر از گونه­های گروه یک بود.