بررسی ساختار ژنتیکی جمعیت‌‌هایی از گز روغنی در مراحل اولیه رشد

Abstract

گز روغنی (<em>Moringa peregrina </em>(Forssk.) Fiori) تنها گونه جنس مورینگاست که به صورت طبیعی در مناطقی از جنوب و جنوب شرقی کشور ما رویش دارد. این گونه علاوه بر ارزش‌‌های زیست محیطی، ارزش صنعتی و دارویی زیادی دارد و در طبیعت به دلایل مختلف در معرض خطر فرسایش شدید ژنتیکی است. در این تحقیق بذر شش جمعیت از این گونه از رویشگاه‌‌‌‌های آن در مناطق جنوب شرقی کشور از روی تک پایه‌‌های متعددی جمع‌‌آوری شده و پس از کاشت و تولید نهال از نظر ویژگی‌‌های مختلف نونهالی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. از آنجا که تک درختان هر جمعیت با سایر جمعیت‌‌ها متفاوت بوده و نتاج هر تک درخت نیز با نتاج سایر درختان متفاوت بود اطلاعات حاصل به صورت آشیانه‌‌ای تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌‌ها نشان داد که جمعیت‌‌ها از نظر صفات مورد مطالعه در دوره نونهالی اختلاف چندانی با هم ندارند و بیشتر اختلافات درون جمعیتی است. به عبارتی تنوع درون جمعیتی بیش از تنوع بین جمعیتی بود. با استفاده از امید ریاضی مجموع مربعات حاصل از تجزیه واریانس داده‌‌ها، واریانس بیومتریکی به اجزاء ژنتیکی تفکیک گردید که این تجزیه واریانس نیز حاکی از این بود که جزء واریانس درخت در جمعیت اهمیت بیشتری از سایر اجزاء داشت. جزء جمعیت از اجزاء واریانس بسیار ناچیز و غیر قابل توجه بود. اگرچه اختلاف از نظر ویژگی‌‌های رویشی در درختان و درختچه‌‌ها بیشتر در سنین بالاتر ظاهر می‌شوند، ولی کمبود تنوع ژنتیکی در ویژگی‌‌های نونهالی در این گونه نیز قابل توجه بوده و می‌‌تواند حاکی از فرسایش ژنتیکی این گونه ارزشمند باشد.