تحلیل هیدرولیکی و اقتصادی تلفیق آبیاری بارانی و قطره‌ای در شبکه آبیاری پایاب سامانه گرمسیری استان ایلام

Abstract

سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک، سیستم آبیاری پایه در اراضی زراعی شبکه آبیاری پایاب سامانه گرمسیری استان ایلام می‌باشد. وضعیت اقلیمی مناطق گرمسیری استان به ویژه دشت مهران به گونه‌ای است که متوسط سرعت باد در ماه‌های اردیبهشت تا شهریور (مصادف با کشت تابستانه) بیشتر از 16 کیلومتر بر ساعت بوده و استفاده از آبیاری بارانی به علت گرمای زیاد، رطوبت نسبی پایین و سرعت باد بالا دارای محدودیت شدید می‌باشد. به همین منظور توسعه سیستمی که بتواند در کشت دوم که شرایط برای آبیاری بارانی مناسب نیست، اراضی را تحت پوشش قرار دهد ضروری می‌باشد. هدف از این پژوهش امکان‌سنجی هیدرولیکی و اقتصادی تبدیل سیستم آبیاری بارانی به قطره‌ای نوارای (تلفیقی) در کشت تابستانه می‌باشد. برای این منظور ابتدا سناریوهای مختلف توسعه زیرساخت‌های لازم برای تبدیل سیستم آبیاری بارانی به قطره‌ای طراحی و سپس این سناریوها در سطح قطعات زراعی از لحاظ هیدرولیکی (نرم افزارWater- GEMS) و اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که هزینه تهیه و اجرای زیرساخت‌های تبدیل سیستم آبیاری بارانی به قطره‌ای نواری در هر هکتار بین 1/15 تا 8/15 میلیون ریال (معادل 7/5 درصد هزینه شبکه فرعی) و هزینه بهره‌برداری سالانه 19 میلیون ریال می‌باشد. توسعه آبیاری تلفیقی در سطح 12350 هکتار اراضی زراعی شبکه باعث صرفه‌جویی 85/8 میلیون مترمکعب در مصرف آب و افزایش درآمدهای خالص کل طرح از 145709 به 165731 میلیون ریال می‌شود.