بخش‌بندی شیمیایی و ارزیابی خطر زیست‌محیطی سرب در پسماندهای معدن سرب-روی

Abstract

بررسی مقدار آبشویی عناصر از منابع آلوده کننده محیط­زیست نظیر پسماندها، جهت تعیین سطح خطر این مواد و پایدار کردن کیفیت پسماندهای معدن سرب-روی زنجان اجرا شد. بدین منظور دو نمونه مرکب (0-20 سانتیمتری) از هر دو نوع پسماندهای این معدن برداشت شد و رفتار آبشویی وابسته به پی­اچ، زمان، اندازه ذرات و نسبت مایع به جامد با استفاده از آزمایش آبشویی بسته مشخص گردید. برای تعیین ترکیب عنصری پسماندها از دستگاه فلوئورسانس اشعه ایکس (XRF)، کانی­شناسی پسماندها از دستگاه پراش اشعه ایکس (XRD)، مورفولوژی ترکیبات از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و بررسی سطح خطر پسماندها از پروتکل­های آبشویی؛ روش شستشوی مزرعهFLT) )، روش آبشویی باران مصنوعی SPLP))، روش استخراج ویژه سمیت TCLP)) و روش عصاره­گیری شیرابه (LEP)و همچنین جهت مشخص کردن چگونگی توزیع سرب در بین بخش­های مختلف پسماندها از روش عصاره­گیری متوالی استفاده شد. غلظت محیط­زیست امری بسیار ضروری است. این تحقیق با هدف مشخص کردن غلظت، سطح خطر و رفتار آبشویی سرب از عنصر سرب در تمامی عصاره­ها با دستگاه ICP-OES اندازه­گیری گردید. نتایج نشان داد که زمان، اندازه ذرات، پی­اچ و نسبت مایع به جامد تأثیر بسیار بالایی بر غلظت آبشویی سرب از پسماندها داشته و بیشینه­ی غلظت سرب آبشویی شده از پسماندها در دامنه­ی متفاوتی از اندازه ذرات اتفاق افتاد. بیشترین مقدار سرب در بین پسماندهای مورد مطالعه به ترتیب در بخش باقیمانده، کربناتی، تبادلی، آلی، اکسیدهای آهن و منگنز و محلول مشاهده شد. نتایج پروتکل­های آبشویی نیز اثبات کرد که هر دو نوع پسماند دارای اثرات باقی مانده زیادی بر محیط­زیست بوده و جزء بقایای زاید خطرناک محسوب می­شوند. بنابراین باید جهت انباشت ایمن این مواد در محیط­زیست و جلوگیری از آبشویی سرب تدابیر خاصی اندیشیده شود.