تأثیر هماتیت خالص و تثبیت‌شده با کربوکسی متیل سلولز بر رشد و جذب عناصر غذایی گیاه ذرت در خاک‌های آلوده به نیکل

Abstract

سمی بودن نیکل در محصولات کشاورزی یکی از مشکلات متداول در سال­های اخیر هست. با این حال مطالعات اندکی در خصوص تأثیر اکسیدهای آهن بر کاهش سمی بودن نیکل در محصولات کشاورزی انجام گرفته است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی کارایی هماتیت خالص و تثبیت­شده با سدیم کربوکسی متیل سلولز (Na-CMC) در کاهش تحرک و گیاه فراهمی نیکل و تأثیر آن­ها بر برخی صفات زراعی، غلظت عناصر فسفر، پتاسیم، آهن، روی و نیکل گیاه ذرت انجام شد. بدین­منظور یک آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور نوع و مقدار جاذب (دو نوع جاذب شامل هماتیت خالص (H) و تثبیت­شده با Na-CMC (H-CMC) هر یک در چهار مقدار (0، 25/0، 5/0 و 1 درصد) و فاکتور غلظت­های مختلف نیکل (25، 75، 125، 175 و 325 میلی­گرم بر کیلوگرم) در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد، با افزایش غلظت نیکل کل خاک، متوسط ارتفاع ساقه، وزن خشک بخش هوایی و ریشه و غلظت عناصر پتاسیم، فسفر، آهن و روی بخش هوایی گیاه ذرت کاهش و غلظت نیکل افزایش یافت. در سطح آلوده به 325 میلی­گرم نیکل بر کیلوگرم، غلظت پتاسیم، فسفر، آهن و روی بخش هوایی به­ترتیب حدود 56/43، 98/47، 79/73 و 03/86 درصد و ارتفاع ساقه و وزن خشک بخش هوایی به­ترتیب حدود 86/36 و 56/42 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد جاذب­ها در خاک باعث افزایش غلظت عناصر پتاسیم، فسفر، آهن و روی و کاهش غلظت نیکل در گیاه ذرت گردید. با کاربرد 5/0 درصد جاذب H-CMC، غلظت نیکل بخش هوایی و ریشه گیاه ذرت کشت شده در این تیمار به­ترتیب 61/52 و 84/46 درصد کاهش و به­دنبال آن غلظت پتاسیم، فسفر، آهن و روی بخش هوایی به­ترتیب حدود 55/20، 68/18، 66/61 و 81/48 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت.