مطالعه تأثیر مالچ کاه و کلش گندم بر نگهداشت رطوبتی خاک در شرایط دیم

Abstract

کمبود آب مهمترین عامل محدودکننده عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه­خشک است. از این رو جلوگیری از هدررفت آب و دستیابی به عملکرد مناسب امری مهم در کشتزارهای دیم محسوب می­شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر کاه و کلش گندم بر محتوای رطوبتی خاک تحت شرایط دیم در منطقه نیمه­خشک انجام گرفت. پنج سطح مالچ کاه و کلش گندم (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد پوشش سطح) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در زنجان بررسی شد. مقدار مصرف مالچ در تیمار 100 درصد پوشش سطح معادل با 6 تن در هکتار بود. برای این منظور، 15 کرت به ابعاد 2 متر×5 متر در زمینی دیم با شیب 10 درصد احداث و مالچ­ها با خاک مخلوط شدند. رطوبت خاک به روش حجمی در فواصل هفت روز طی دوره رشد (از مهر 1394 تا تیر 1395) اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که محتوای رطوبتی خاک طی دوره رشد دارای تغییرات زمانی می­باشد و بیش­ترین مقدار محتوای رطوبتی خاک در کرت­های مالچ­دهی شده در اسفند ماه، همزمان با وقوع بیش­ترین بارندگی ماهانه رخ داد. رابطه­ای معنی­دار بین محتوای رطوبتی خاک و سطح مصرف مالچ وجود داشت (001/0P< و 95/0=²R). افزایش محتوای رطوبتی خاک در تیمار­های مالچ­دهی شده همگام با افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک بود به­طوری که کاربرد مالچ اثری مثبت بر ظرفیت نگهداری آب خاک داشت. بیش­ترین مقدار رطوبت حجمی خاک در تیمار 100 درصد مالچ (62/10 درصد) بود که نسبت به تیمار شاهد 11 درصد افزایش نشان داد. تفاوت معنی­دار بین تیمار 100 درصد مالچ و تیمار 75 درصد از نظر تأثیر بر محتوای رطوبتی و ظرفیت نگهداشت آب خاک وجود نداشت؛ بنابراین کاربرد سطح 75 درصد مالچ کاه و کلش گندم روشی مناسب برای افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک و در نتیجه حفظ رطوبت خاک در کشتزارهای دیم منطقه نیمه­خشک است.