نقش مقادیر مختلف سنگریزه بر برخی شاخص‌های کیفیت فیزیکی یک خاک لوم سیلتی

Abstract

در این پژوهش نقش مقدار سنگریزه‌ خاک بر شکل منحنی‌های مشخصه رطوبتی و مقاومت فروروی خاک بررسی شد. همچنین ارتباط شاخص‌های کیفیت فیزیکی خاک با مقدار سنگریزه مورد بررسی قرار گرفت. کلاس بافت خاک مورد مطالعه لوم سیلتی با 5 درصد وزنی سنگریزه اولیه با قطر 5 تا 20 میلی‌متر بود. از گلدان‌های بزرگ مجهز به سیستم زهکشی با ابعاد 50×40 و عمق 50 سانتی‌متر استفاده شد. آزمایش با 6 تیمار و 3 تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه دانشگاه ارومیه انجام شد. تیمارها شامل شش سطح 5، 10، 15، 20، 25 و 30 درصد وزنی سنگریزه با اندازه 5 تا 20 میلی‌متر بود. بعد از کشت گندم گلدان‌ها در فضای باز قرار گرفته و در طول آزمایش تمام تیمارها آب کافی از طریق آبیاری و بارندگی دریافت کردند. مقدار رطوبت خاک در نقاط مهم پتانسیلی خاک در تیمارهای مورد بررسی تفاوت معنی­داری داشت. بیش­ترین (cm³ cm^-3 322/0) و کم­ترین (cm³ cm^-3 269/0) مقدار رطوبت در مکش ماتریک hPa100 به ترتیب برای مقدار سنگریزه معادل با 10 و 30 درصد به دست آمد. افزایش سنگریزه باعث شد که مقاومت فروروی MPa 2 به عنوان مقدار بحرانی برای رشد ریشه گیاهان در رطوبت­های کمتری اتفاق بیفتد. رابطه معنی­داری بین مقدار رطوبت در مقاومت فروروی MPa 2 و مقدار سنگریزه بدست آمد. افزایش مقدار سنگریزه از مقدار طبیعی (5 درصد) به 30 درصد به ترتیب موجب افزایش بیش از 11 و 254 درصدی چگالی ظاهری (BD) و مدت زمان نفوذ آب در خاک (T_I) شد.