تأثیر باکتری‌های محرک رشد گیاه جداسازی شده از دیم‌زارها بر فسفر قابل جذب و برخی از صفات فیزیولوژیک و رشدی گیاه گندم در تنش کم‌آب

Abstract

تنش­های کم‌آبی، شوری و عدم تغذیه بهینه عناصر غذایی به­خصوص فسفر ازجمله چالش‌‌های مهم برای تولید گندم در دیم­زارهای ایران می­باشد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سه سویه باکتری محرک رشد گیاه بر فسفر قابل دسترس خاک و نیز برخی از صفات فیزیولوژیک و رشدی گیاه گندم انجام شد. برای این منظور آزمایش گلدانی به­صورت فاکتوریل سه عامله شامل تنش کم‌آبی در دو سطح، مصرف کود فسفره در 6 سطح و سویه­های باکترهایی­ محرک رشد گیاه در 4 سطح و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در مدت 125 روز اجرا شد. نتایج نشان داد که در تنش کم‌آبی 55 درصد ظرفیت زراعی (FC) و بدون استفاده از کود فسفره، تیمار باکتری<em> Staphylococcus succinus </em>نسبت به شاهد به­ترتیب باعث افزایش 4/2، 9/4، 7/2 برابری فسفر قابل دسترس، جذب فسفر ریشه و دانه شد. در تیمار رطوبتی 80 درصد FCو بدون استفاده از کود فسفره، تیمار­های<em>S. succinus</em>، <em>Bacillus </em><em>safensi</em><em>s</em>و <em> </em><em>B. </em><em>pumilu</em><em>s</em>نسبت به شاهد به­ترتیب باعث افزایش 6/1، 6/1 و 6/1 برابری فسفر قابل دسترس، 1/3، 1/3 و 9/2 برابری جذب فسفر ریشه و 2/2، 4/2، 2/2 برابری جذب فسفر دانه شد. بیشترین میزان وزن خشک ریشه، اندام هوایی و دانه به­ترتیب با مقادیر 3/5، 2/18 و 6/4 گرم بر گلدان در تیمار حداکثری کود فسفره (F4) به­دست آمد. در تنش کم­آبی 55 درصد FC، تیمار باکتری­ <em>S. succinus</em> نسبت به شاهد به­ترتیب 8، 9/31، 4/20 و 5/25 درصد میزان پرولین، وزن خشک ریشه، وزن خشک دانه و جذب فسفر اندام هوایی گیاه را افزایش داد. در کل استفاده از <em>S. succinus </em>strain R12N2 برای افزایش تولید گندم در دیم­زارها مناسب به نظر می­رسد.