تأثیر منابع مختلف سیلیسیم و نانو سیلیسیم بر برخی پاسخ‌های مورفو فیزیولوژیکی گیاه استویا rebaudiana Bertoni) (Stevia

Abstract

‌یکی از راهکارهای بهبود امنیت غذایی جمعیت رو به افزایش جهان، افزایش مقدار تولید در واحد سـطح است. برخی عناصر غذایی نظیر سیلیسیم ضمن بهبود کارایی جذب سایر عناصر، کیفیت تولید را نیز افزایش می‎دهند. در این پژوهش، تأثیر منابع مختلف سیلیسیم شامل سیلیکات پتاسیم در دو سطح 400 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم، سیلیکات کلسیم در دو سطح 400 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم، هیومیستار سیلیسیم در دو سطح 400 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم، نانو سیلیسیم در دو سطح 100 و 50 میلی‌گرم بر کیلوگرم و تیمار شاهد بر پاسخ‌های مورفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا بررسی شد. پس از سه ماه دوره کاشت و داشت، گیاهان برداشت و ویژگی‌های وزن‌تر و خشک ساقه و وزن‌تر و خشک‌ریشه، ارتفاع و قطر ساقه، حجم ریشه و سطح برگ به‌عنوان شاخص‌های مورفوفیزیولوژیکی گیاه، کلروفیل برگ و همچنین غلظت عناصر سیلیسیم، فسفر، پتاسیم در ساقه گیاه، و همچنین گلیکوزیدهای موجود در برگ استویا، شامل استویوزاید، ریبودیوزاید A و B اندازه‌گیری شد. نتایج حاکی از اثر معنی‌دار کاربرد سیلیسیم بر وزن‌تر و خشک ساقه و ریشه، ارتفاع ساقه، حجم ریشه، قطر ساقه، سطح برگ و شاخص کلروفیل برگ بود. کاربرد تیمارهای 200 سیلیکات کلسیم و 100 نانو سیلیسیم و 200 هیومیستار سیلیسیم بیش­ترین وزن‌تر ساقه را نسبت به شاهد حاصل کرد و تیمار 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم نانو سیلیسیم به ترتیب سبب افزایش 55، 64 و 35 درصدی عناصر ذکرشده در مقایسه با تیمار شاهد شد. تیمار 400 میلی‌گرم بر کیلوگرم هیومیستار سیلیسیم بیش­ترین درصد استویوزاید (23/5)، ریبودیوزاید A با (67/0) را نشان دادند. با توجه به اثربخشی کاربرد عنصر سیلیسیم بر پاسخ‌های مورفوفیزیولوژی، تغذیه‌ای و بهبود کیفیت قندهای استویوزاید و ریبودیوزاید، توصیه می‌شود در کنار مصرف بهینه عناصر غذایی به نقش این عنصر ارزشمند به‌ویژه به‌عنوان یک عنصر ضد تنش، توجه بیشتری معطوف گردد.