تخصیص عادلانه منابع آب با کاربرد تئوری آنتروپی شانون در روش برنامه‌ریزی سازشی

Abstract

با توجه به تأثیر قابل‌ملاحظه آب در توسعه اقتصادی، اجتماعی و تعادل زیست­محیطی، تخصیص منابع آب به یک مسئله جهانی تبدیل شده است. در این مطالعه، یک مدل برنامه­ریزی تخصیص آب چندهدفه در حوضه آبریز سفیدرود ارائه گردید که شامل دو هدف حداکثر کردن بهره­وری سود اقتصادی و عدالت در تخصیص آب است. برای حل مدل توسعه‌یافته و ایجاد برهم­کنش مناسب بین دو هدف بهره­وری سود و عدالت از روش برنامه­ریزی سازشی استفاده شد. وزن­های مختلف توابع هدف، به همراه تعریف طرح­های TDS، DSA و DSB به ترتیب با نگرش تعادلی، بهره­وری سود اقتصادی و برقراری عدالت بررسی شد که نتایج نشان داد طرح TDS، بهترین طرح از دیدگاه برقراری تعادل بین توابع هدف است. به‌استثنای TDS، نتایج نشان داد که مقادیر تخصیص آب سطحی و سود اقتصادی در سایر وزن­های توابع هدف از روند خاصی پیروی نمی­کند، به‌طوری‌که برنامه­ریز در انتخاب بهترین وزن توابع هدف دچار مشکل می­شود. استفاده از تئوری آنتروپی شانون راه­حل مناسبی برای انتخاب بهترین وزن­های توابع هدف است. نتایج حاصل از کاربرد این تئوری در روش برنامه­ریزی سازشی نشان داد که بهترین جواب با در نظر گرفتن اولویت برنامه­ریزان منطقه با استفاده از وزن­های 35/0 برای هدف بهره­وری سود و 65/0 برای هدف عدالت تخصیص بدست می­آید. به‌طورکلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد در شرایطی که اولویت­های برنامه­ریزان آب در منطقه مشخص نباشد، می­توان هم‌زمان با کاربرد روش برنامه­ریزی سازشی برای حل مسائل بهینه­سازی چندهدفه از تئوری آنتروپی شانون برای تعیین وزن هر یک از توابع هدف استفاده نمود تا تعادلی بین توابع هدف برقرار شود.