بررسی اثر زهکش حائل شوره زار قزوین بر سطح ایستابی منطقه با استفاده از مدل Seep/w

Abstract

افت سطح آب زیرزمینی مشکلات زیادی را به همراه دارد که یکی از مهمترین این آن، پیشروی آب زیرزمینی شور به سمت اراضی بالادست در دشت­ها است. همچنین، کاهش خروج املاح از طریق جریان آب زیرزمینی مشکل دیگری است که رخ خواهد داد. از راه­های مقابله با این مشکلات، استفاده از زهکش حائل است. پژوهش پیشرو مربوط به طرح پایش و مدل­سازی زهکش حائلی است که در حاشیه شوره­زار مرکزی دشت قزوین و به­منظور کنترل و جلوگیری از پیشروی شوری به سمت اراضی بالادست آن احداث شده است. برای پایش اثر این زهکش، تعداد 99 حلقه چاهک مشاهده­ای در 9 مقطع عمود بر زهکش (A تا I) حفر شد. در هر مقطع، تعداد هفت چاهک در بالادست و به فواصل 10، 25، 50، 100، 250، 500 و 1000 متر و چهار چاهک در پایین‌دست و به فواصل 10، 25، 50 و 250 متری از خط زهکش حفر شد. هر ماه یک بار سطح آب این چاهک­ها قرائت و یک نمونه آب از هریک تهیه شد. با انجام آنالیز شیمیایی این نمونه­ها، تغییرات شیمیایی سفره آب زیرزمینی در اثر وجود زهکش مشخص شد. همچنین، شرایط منطقه تحت تأثیر زهکش با استفاده از بسته نرم­افزاری Geostudio شبیه­سازی شد. از مدل Seep/w یکی از مدل­های این بسته نرم­افزاری برای شبیه­سازی شرایط هیدرولیکی منطقه استفاده شد. مدل عددی مورد استفاده با استفاده از مشاهدات مرداد ماه 89 در مقطع B واسنجی و سپس با آمار برداشت شده در چهار ماه بعد از آن صحت سنجی شد. مقادیر کارآیی مدل­سازی و ضریب تبیین در مرحله واسنجی به ترتیب 91/0 و 97/0 بود. همچنین، کارآیی مدل­سازی و ضریب تبیین در مرحله صحت­سنجی به ترتیب بیش از 87/0 و 91/0 بود که بیانگر دقت بالای مدل در شبیه­سازی سطح آب زیرزمینی است.