تأثیر دیاتومیت و زمان خوابانیدن بر توزیع شکل‌های شیمیایی سرب در خاک‌های آهکی آلوده

Abstract

حضور فلزات سنگین در آب و خاک به دلیل داشتن اثرات سمی برای موجودات زنده تبدیل به یک معضل جدی برای محیط‌زیست شده است. تثبیت فلزات سنگین در احیاء خاک­های آلوده به فلزات سنگین یکی از روش­های کم‌هزینه و سریع می­باشد. به منظور بررسی تأثیر دیاتومیت بر توزیع شکل­های شیمیایی سرب در خاک، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه سطح دیاتومیت (0، 2 و 5 درصد وزنی) و چهار زمان­ خوابانیدن (1، 2، 4 و 8 هفته) در دو خاک آلوده و در سه تکرار انجام شد. توزیع عناصر در زمان­های مذکور با روش عصاره­گیری متوالی تعیین و برای ارزیابی وضعیت تحرک پذیری سرب در خاک­های موردمطالعه، از شاخص توزیع کاهش‌یافته (I_R) و شاخص تحرک (MF) استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد، کاربرد دیاتومیت موجب کاهش معنی­دار (P ≤ 0.01) سرب در بخش­های تبادلی و کربناتی و افزایش معنی­دار آن در بخش­های متصل به اکسیدهای آهن و منگنز، آلی و باقیمانده نسبت به خاک شاهد شده است. با افزایش سطوح دیاتومیت افزوده­شده به خاک و زمان انکوباسیون، مقدار I_R و pH افزایش، اما مقدار MF و بخش قابل عصاره گیر با DTPA سرب کاهش نشان داد که بیانگر کاهش تحرک سرب با افزایش سطح دیاتومیت و زمان خوابانیدن است. کاهش تحرک سرب در خاک لوم رسی نسبت به خاک لوم شنی احتمالا به دلیل محتوای بیشتر رس و محتوای کمتر کربنات کلسیم معادل بود. به طور کلی می­توان بیان کرد که افزودن دیاتومیت به خاک آلوده به ویژه در سطوح بالاتر (5 درصد)، منجر به کاهش زیست‌فراهمی و تحرک سرب در خاک می­شود.