بازسازی جریان رودخانه با استفاده از گاه‌شناسی درختی، و مدل‌سازی و طبقه‌بندی خشکسالی هیدرولوژیکی در حوضۀ کرخه

Abstract

با اندازه‌گیری حلقه‌های رویشی سالیانة درختان و ساخت گاه‌شناسی از آن‌ها، امکان مطالعه و بازسازی جریان رودخانه‌ها در محدودة رویشگاه‌‌ها فراهم می‌شود. هدف از انجام این پژوهش، بازسازی جریان رودخانه با استفاده از گاه‌شناسی درختی، و مدلسازی و طبقه‌بندی خشکسالی هیدرولوژیکی در حوضة کرخه است. در این تحقیق از شاخص گاه‌شناسی درختی منطقه‌ای زاگرس مرکزی دو گونة درختی بلوط ایرانی ( <em>Quercus brantii</em><em>)</em> و بلوط مازو (Quercus infectoria) طی دورة 1840-2010 برای بازسازی جریان رودخانه در حوضة کرخه استفاده شده است. سه ایستگاه آب‌سنجی در حوضة رودخانة کرخه انتخاب و دورة پرآبی آن‌ها تعیین شد. با توجه به همبستگی مثبت و معنادار جریان رودخانه در دورة پرآبی سه ایستگاه آب‌سنجی در این حوضه با شاخص گاه‌شناسی درختی منطقه‌ای، میانگین جریان رودخانه در دورة پرآبی برای این سه ایستگاه طی سال‌های 1840 تا 2010 بازسازی شد. مقادیر مشاهداتی جریان رودخانه و مقادیر بازسازی‌شدة آن در دورة آماری مشترک به خوبی با هم مطابقت دارد. در ادامه، وضعیت هیدرولوژیکی در طول دورة گاه‌‌شناسی و بر اساس آن خشکسالی هیدرولوژیکی در حوضة کرخه برای سال‌های 1840 تا 2010 بررسی شد. شدت و تداوم خشکسالی‌ها، همچنین دهه‌های پرآب و کم‌آب تعیین شد. همچنین، نتایج این تحقیق با سایر محققان نیز مقایسه شد. پس از بازسازی جریان رودخانه، از مدل شبکة عصبی احتمالاتی برای طبقه‌بندی دوره‌های بسیار کم‌آب، کم‌آب، پرآب و بسیار پرآب استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل ارائه‌شده با دقت زیاد قادر به تشخیص دوره‌های نامبرده در منطقة مورد نظر است.