ارزیابی اثرات بقایای شبیه سازی شده علف‌کش سولفوسولفوران (آپیروس) در خاک بر هفت گیاه زراعی

Abstract

به منظور بررسی حساسیت گیاهان زراعی نخود،‌ لوبیا، عدس، ذرت، کلزا، چغندرقند و گوجه‌فرنگی به بقایای علف‌کش سولفوسولفوران در خاک، آزمایشی گلخانه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار دردانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل گیاهان زراعی (نخود،‌ لوبیا، عدس، ذرت، کلزا، چغندرقند و گوجه‌فرنگی) و غلظت‌های شبیه‌سازی شده علف‌کش آپیروس در خاک (0، 12/0، 3/0 ،6/0، 2/1، 4/2 و 6/3 میکروگرم در کیلوگرم خاک) بودند. یک هفته پس از ظهور گیاهان، درصد سبز شدن آنها تعیین و 30 روز بعد از سبزشدن درصد بقا و زیست توده اندام هوایی و ریشه آنها اندازه‌گیری شدند. برای ارزیابی پاسخ گیاهان مورد مطالعه، پس از تجزیه واریانس داده‌ها، پاسخ گیاهان مذکور به بقایای علف‌کش سولفوسولفوران از طریق برازش زیست‌توده اندام هوایی به معادله لگاریتمی سیگموئیدی 4 پارامتری و محاسبه غلظت لازم برای 50 درصد کاهش زیست ‌توده انجام شد. نتایج نشان دادند که درصد سبز شدن، بقا و زیست توده تولید شده ریشه و ساقه گیاهان مورد مطالعه تحت تاثیر معنی‌دار بقایای سولفوسولفوران قرار گرفت. با افزایش غلظت سولفوسولفوران در خاک پارامترهای مذکور در تمام گیاهان به طور معنی‌داری کاهش یافت. در کمترین غلظت سولفوسولفوران ، متوسط تلفات زیست توده اندام هوایی و ریشه به ترتیب، 30/19 و 93/24 درصد و در بیشترین غلظت آن 00/92 و 20/92 درصد بود. بر اساس نتایج آزمایش، گیاهان مورد مطالعه حساسیت متفاوتی به بقایای سولفوسولفوران داشتند. بطوری‌که بیشترین (3/75 و 96/79 درصد) و کمترین (40/54 و 00/42 درصد) تلفات زیست توده اندام هوایی و ریشه به ترتیب در گوجه‌فرنگی و چغندرقند مشاهده شدند. بر اساس شاخص ID50 نخود، لوبیا و ذرت (05/0 میکرو‌گرم در کیلوگرم خاک) و گوجه فرنگی (008/0 میکرو‌گرم در کیلوگرم خاک) به ترتیب متحمل‌ترین و حساس‌ترین گیاهان زراعی به بقایای سولفوسولفوران در خاک بودند. با توجه به نتایح حاصل اثرات بقایای سولفوسولفوران درگیاهان مورد مطالعه در سطح کم و متوسط بقایای آن در خاک رخ می‌دهد. بر اساس شاخص ID50‌ گیاهان زراعی مذکور از نظر حساسیت به بقایای سولفوسولفوران به صورت: گوجه‌فرنگی> چغندرقند> کلزا> عدس> ذرت= لوبیا= نخود، طبقه بندی شدند.