ارزیابی پتانسیل پراکنش جغرافیایی بزچره (Dodartia orientalis L.) در ایران و جهان در شرایط اقلیمی حاضر و تغییر اقلیم آتی

Abstract

به منظور ارزیابی تأثیر اقلیم و تغییرات آتی آن روی توزیع جغرافیایی احتمالی علف­هرز بزچره (<em>Dodartia orientalis </em>L.) که یک گونه مهاجم در دنیا و ایران است، پژوهشی در سال 1396 در دانشگاه فردوسی مشهد و با استفاده از نرم­افزار کلایمکس انجام شد. داده­های ورودی این نرم­افزار شامل دو دسته اطلاعات رشدی و اطلاعات مربوط به تنش­های احتمالی برای گیاه بود که از این میان، برخی از اطلاعات رشدی از قبیل درجه روز رشد، بر اساس انجام پژوهش­های میدانی به دست آمد و سایر داده­ها از قبیل دماهای پایه، حداکثر، حداقل، بهینه، بحرانی و نیز اطلاعات مربوط به نوع اقلیم منطقه مورد مطالعه، از منابع موجود به‌دست آمد و قسمت دیگر هم در زمان ورود اطلاعات و بر اساس راهنما و تنظیمات نرم افزار در آن وارد شد. نتایج حاکی از پتانسیل گسترش این گیاه در ایران بود که پراکنش در استان­های خراسان شمالی، رضوی، جنوبی، کهکیلویه، چهارمحال، فارس، لرستان، ایلام، کرمانشاه، همدان، مرکزی و تهران است که گستردگی آن با بروز تغییرات اقلیمی، بیشتر به سمت استان­های شمال غربی ایران بسیار بالا خواهد بود. در جهان، گستردگی این علف‌هرز بیشتر به سمت شرق چین، اکثر کشورهای اروپای شرقی و ایالات مرکزی آمریکا و به عبارتی در محدوده سی­وپنج تا پنجاه­وپنج درجه عرض جغرافیایی است، که در آینده به مرور این پراکندگی، به سمت عرض­های شمالی­تر و در نتیجه در مناطقی مانند قاره آفریقا، استرالیا و آمریکای جنوبی، گسترش این گیاه بسیار محدود و در حد بسیار پائین خواهد بود. بنابراین، برای مدیریت صحیح و علمی کنترل این علف هرز، باید ضمن رعایت بهداشت گیاهی و اعمال قرنطینه، مطالعات دیگری درباره روش­های کنترل و ایجاد محدودیت­های لازم برای جلوگیری از گسترش و توسعه آن در کشورهای در معرض خطر انجام شود.