بررسی تغییرات جمعیت علف‌هرز جودره (Hordeum spontaneum Koch.) طی سال های 1382 تا 1393 در مزارع گندم کشور

Abstract

به منظور ارزیابی تغییرات شاخصهای جمعیتی علف‌هرز جودره (<em>Hordeum spontaneum </em>Koch<em>.</em>) در مزارع گندم استان‌های تهران، البرز، آذربایجان غربی، اصفهان، کرمانشاه، خوزستان و فارس، تحقیقی طی سالهای 1392 و 1393 انجام شد. در بخش اول، مزارعی برای نمونه برداری انتخاب شدندکه در سال‌های گذشته ارزیابی شده و نمونه برداری شده بودند و در بخش دوم، بر اساس سطح زیر کشت گندم در هر شهرستان، مزارع جدیدی انتخاب شدند و مورد ارزیابی قرار گرفتند. با استفاده از روابط موجود فراوانی و یکنواختی و میانگین تراکم این گونه‌ها، بدست آمد. در نهایت نقشه پراکنش جودره در هر استان و در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. بر اساس نتایج این بررسی، در مزارع گندم استان‌هایی که در سال‌های گذشته، این علف‌هرز حضور کمتری داشته است، شاخص‌های فراوانی و یکنواختی، به شدت افزایش یافته بود (استان‌های البرز و آذربایجان غربی)، اما در مزارع گندم استان‌هایی که در سال‌های گذشته، این علف‌هرز حضور بیشتری داشته است، تراکم در واحد سطح آن، به میزان زیادی افزایش یافته بود (استانهای تهران، فارس، خوزستان، اصفهان و کرمانشاه). علل گسترش جودره در مزارع گندم، به فاکتورهایی وابسته است که از مهم‌ترین آن‌ها می توان به کشت ممتد گندم و شخم خشک مزارع، به دلیل بارندگی‌های دیر هنگام در فصل پاییز، کم آبی و کاربرد مداوم علف‌کش‌های باز دارنده آنزیم استیل کوآنزیم‌آ کربوکسیلاز، که تاثیری در کنترل جودره ندارند، نام برد. از جمله راهکارهای کاهش جمعیت جودره در مزارع گندم، می توان به تناوب زراعی با گیاهان زراعی پهن برگی مثل کلزا و چغندرقند، انجام عملیات ماخار قبل از کشت محصولات زراعی پاییزه و کاربرد علف‌کش های سولفوسولفورون (آپیروس WG 75%) و مت سولفورون متیل+ سولفوسولفورون (توتالWG 5%+75% )، در مرحله گره دوم ساقه جودره در زراعت گندم اشاره نمود.<br />