اثر نور، دما و پوسته بذر بر جوانه‌زنی جمعیت ‌های مختلف یولاف وحشی زمستانه <i>(Avena ludoviciana)</i>

Abstract

یولاف وحشی زمستانه، به دلیل دارا بودن خواب در بذرهای خود، قادر است برای مدت‌های طولانی در خاک بماند. مطالعه اثر عوامل مختلف بر رفتار جوانه‌زنی بذر این علف‌هرز، منجر به تنظیم برنامه صحیح کنترل خواهد شد. به منظور بررسی نحوۀ پاسخ بذرهای یولاف‌وحشی زمستانه، دو آزمایش (شرایط نوری و تاریکی) بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دما (3، 5، 10، 15 و دمای متناوب 10 درجه سانتی‌گراد در روز و 5 درجه سانتی‌گراد در شب)، وجود یا عدم وجود پوسته در بذر و جمعیت‌های یولاف‌وحشی (اهواز، شیراز و کردستان) بودند. نتایج حاکی از آن بود که درصد جوانه‌زنی بر اساس پوشش بذر، نسبت به دما تغییر می‌کند. در دمای متناوب و دماهای ثابت 3 و 5 درجه سانتی‌گراد، در بذر‌های پوشش دار هیچ یک از جمعیت‌های یولاف‌وحشی، جوانه‌زنی رخ نداد و جوانه‌زنی در بذرهای پوشش دار، تنها در دو دمای 10 و 15 درجۀ سانتی‌گراد مشاهده شد؛ به عبارتی، افزایش دما، سبب شروع جوانه‌زنی شد. در دمای متناوب، جمعیت یولاف‌وحشی شیراز، بیشترین درصد جوانه‌زنی (87 درصد) را داشت و جمعیت اهواز، به طولانی ترین زمان برای جوانه‌زنی 50 درصدی نیاز داشت. در تاریکی نیز همانند روشنایی، جوانه‌زنی‌ در بذرهای پوشش دار در دماهای متناوب (دمای روز 10 و شب 5)، 3 و 5 درجه سانتی‌گراد در تاریکی مشاهده نشد. درصد جوانه‌زنی جمعیت‌های یولاف‌وحشی در حالت بدون پوشش، با جوانه‌زنی این جمعیت‌ها در حالت پوشش دار، تفاوت معنی داری را نشان داد که این امر نشان دهندۀ بازتاب عوامل محیطی بر پوسته و چگونگی رفتار جوانه‌زنی است. پیش بینی دقیق و درست از زمان جوانه‌زنی بذرها و سبز‌شدن آن‌ها بر پایۀ بازخورد شرایط محیطی را باید برای بکارگیری روش یا روش‌های کنترلی مؤثر در مدیریت تلفیقی علف‌های‌هرز، در نظر گرفت.