آیا خداوند ماهیت دارد؟

Abstract

<strong>مسأله اثبات یا نفی ماهیّت بالمعنی الاخص، برای واجب الوجود، جزو مسائل مهم و تأثیرگذار در مباحث خداشناسی فلسفی است. در این مسأله دو دیدگاه عمده وجود دارد. یکم. فخر رازی معتقد است که واجب الوجود ماهیّت دارد و عروض وجودش بر ماهیّت او، عروض خارجی است. دوم. در مقابل، مشهور فلاسفه معتقدند که واجب الوجود ماهیّت بالمعنی الاخص ندارد. طرفداران هر کدام از این دو دیدگاه به دلائلی تمسّک نموده‏اند. دیدگاه برگزیده در مسأله این است که اولاً: دلائل فخر رازی برای اثبات ماهیّت داری واجب الوجود و نیز غالب دلائل فلاسفه برای اثبات ماهیّت نداشتنِ واجب الوجود، تمام نیست؛ ثانیاً: لازم است بین دو تفسیر ماهیّت بالمعنی الاخص، تفصیل داده شود. به این صورت که ماهیّت بالمعنی الاخص با تفسیر حد وجود، برای واجب الوجود ثابت نیست، لکن با تفسیر حکایت وجود، برای واجب الوجود ثابت است. اثبات یا نفی ماهیّت بالمعنی الاخص برای واجب الوجود، با بسیاری از مسائل خداشناسی از جمله مسأله نفی ترکیب از واجب الوجود رابطه تنگاتنگی دارد. آنچه در این نوشتار می‏آید تبیین و تحلیل این مسأله از دیدگاه فخر رازی و نیز از دیدگاه مشهور فلاسفه، همراه بررسی دلائل هر کدام می باشد. همچنین دیدگاه برگزیده نیز تبیین و توجیه شده است و در انتها به بررسی این مسأله از دیدگاه روایات پرداخته شده است.</strong>