شاکله استراتژی امنیتی ایران

Abstract

کشورها به ضرورت بقا، امنیت، تعامل سازنده و رفاه، ماهیت و جهت‌گیری سیاست‌ها و به تبع آن رفتارها و تفسیرها را قوام می‌دهند. تفسیرها و رفتارها در یکدیگر تنیده و از ارتباط ارگانیک برخوردار هستند. نیاز به حیات دادن به یک انسجام درونی در سیاست، تفسیرها و رفتارها، تسهیل نمودن فرآیند تصمیم گیری براساس یک چارچوب نظری دارای اصول معین و مشخص و قابل پیش‌بینی نمودن مبانی شکل دهنده تفسیرها، رفتارها و سیاست‌های مطرح شده برای دیگر بازیگران صحنة بین‌المللی، ایجاب می‌کند که هر کشوری در چارچوب یک استراتژی امنیتی تعریف شده و مشخص به تعریف خود، دیگران و محیط عملیاتی که در بطن آن رقابت‌ها، همکاری‌ها و نزاع‌های خصمانه شکل می گیرند، بپردازند. با در نظر گرفتن این نکته حیاتی که بقا، امنیت، تعامل سازنده و رفاه از پیوستگی درونی برخوردار هستند و هیچ یک اولویتی چه از نظر مفهومی و چه از نقطه نظر جوهره بر دیگری ندارد، استراتژی امنیتی باید نمایشگر فزون‌ترین میزان انعطاف درخصوص تعریف منافع ملی، هویت ملی و ارزش‌های ملی و کمترین میزان نادیده انگاری ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی، جغرافیایی، تکنولوژیک در سطح داخلی و معادلات شکل دهندة روابط نیروها در سطح بین‌المللی باشد. ماهیت استراتژی امنیتی با توجه به سه سؤال کلیدی شکل می‌گیرد و تؤام می یابد. در وهلة اول باید مشخص شود شرط لازم برای تأمین امنیت مبتنی بر چه مؤلفه‌ای و شرط کافی در برگیرندة چه مؤلفه‌هایی می‌باشد. سه مؤلفه منافع ملی، هویت ملی و ارزش‌های ملی باید مشخص شوند که این یک شرط لازم است. هریک از این مؤلفه‌ها باید به طور دقیق و مشخص تعیین شوند و معین گردند و شاخص‌های آن ذکر گردند. در بطن فهم و درک این مؤلفه‌ها و جایگاه آنان باید مشخص شود که چه خطر یا خطراتی در رابطه با این مؤلفه‌ها وجود دارند. در فرآیند مدون ساختن استراتژی امنیتی در مرحلة نهایی باید مشخص شود که چه خط مشی‌ها و تاکتیک‌هایی به صحنه آیند تا تهدیدها به مؤلفه‌های ذکر شده خنثی گردند و یا مدیریت شوند. استراتژی امنیتی که جمهوری اسلامی ایران باید در چارچوب آن به رفتارهای خود در قلمروی بین‌المللی شکل دهد می‌بایستی مبتنی بر تحقق منافع ملی، استحکام بخشی به هویت ملی و نافذتر نمودن ارزش‌های ملی باشد. در این چارچوب بازیگرانی که تهدید محسوب می‌گردند باید از طریق شیوه‌های دوگانة اجبار و یا کنار آمدن به شریک یا متحد تبدیل گردند و یا اینکه خنثی گردند.