جایگاه آیات قرآن در تکوین تفکر سیاسی آیت‌الله مرتضی مطهری

Abstract

آیت‌الله مطهری فیلسوفی در حوزۀ حکمت متعالیه بود که پس از مدتی، به عرصۀ سیاست گام نهاد و به صورت معتنابهی به آیات سیاسی <em>قرآن‌کریم</em> استناد کرد (تاریخچه)، موضوعی که در تحول اندیشه او از کلام به فلسفۀ سیاسی و سپس به نظریه‌پردازی‌سیاسی، مورد توجه قرار نگرفته (پیشینه) و درنتیجه، چنین فرایندی و کاربرد آیات قرآنی در آن، همچنان مبهم باقی مانده است. (مسئله) لذا این پرسش مطرح است که نقش آیات قرآن در تکوین تفکر سیاسی شهید مطهری چیست؟ (سؤال). گمان نگارندگان آن است که مطهری فیلسوفی تکلیف‌مدار بود که براساس نیازهای جامعۀ ایران و براساس آیات قرآنی به‌تدریج مراحل کلام و فلسفه را طی کرد و به حکومت اسلامی (نظریه) دست یافت (فرضیه). نوشتار پیش‌رو با نگاه تاریخی و شیوه تحلیلی (روش) به‌دنبال تبیین سیر مراحل منطقی و مبنایی تکوین منظومۀ فکری- سیاسی مطهری است (هدف).<br /> براساس نتایج به‌دست آمده که تکوین آیات سیاسی قرآن در تفکر سیاسی استاد مطهری روند سه‌مرحله‌‌ای را پیموده است. این روند از کلام سیاسی آغاز شده، سپس به فلسفۀ سیاسی و دست ‌آخر به نظریه‌پردازی‌سیاسی انجامیده است. هرچند میان این پیمایش سه‌گانه، مرزبندی شفافی دیده نمی‌شود، اما از چنین منطقی در تفکر سیاسی مطهری می‌توان دفاع کرد (یافته).