اولین گزارش بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه توت‌فرنگی ناشی از Macrophomina phaseolina از ایران

Abstract

<strong>در سال‌های اخیر کشت توت‌فرنگی </strong><strong>(<em>Fragaria × ananassa</em> Duchesne)</strong><strong> گسترش نسبتاً زیادی داشته و به 3500 هکتار رسیده است. در سال 1387 از طوقه و ریشه بوته‌های توت‌فرنگی با علائم پژمردگی و در حال خشک شدن جدایه‌هایی شبیه به </strong><strong>Macrophomina</strong><strong>از استان‌های کردستان، مازندران و گلستان جدا‌سازی شدند. جدایه‌های حاصل در محیط کشت سیب‌زمینی- دکستروز- آگار (</strong><strong>PDA</strong><strong>) (ساخت شرکت مرک) برای بررسی مشخصات ظاهری و نرخ رشد کشت داده و در دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری شدند. پس از 6 روز میکرواسکلروت‌های گرد تا دوکی شکل و تیره رنگ قارچ‌ مشاهده و قطر پرگنه‌ به 90 میلی‌متر در ظروف پتری رسید. پس از 10 روز از هر یک از شش پرگنه ده میکرواسکلروت جدا و اندازه‌گیری شدند. طول میکرواسکروت‌ها 200-50 و عرض آنها 130-40 میکرومتر تعیین شد. این مشخصات با کلیدهای شناسایی معتبر مقایسه و جدایه‌ها </strong><strong><em>Macrophomina phaseolina</em></strong><strong>(Tassi) Goid</strong><strong> شناسایی شدند (</strong><strong>(Holliday and Punithalingam 1970</strong><strong>.</strong> <strong>شش جدایه از جدایه‌های بدست آمده برای اثبات بیماری‌زایی انتخاب و پس از تکثیر به خاک گلدان‌های حاوی بوته‌های سالم توت‌فرنگی (رقم کاماروسو) که چهار هفته از کشت آنها گذشته بود اضافه گردیدند. برای تهیه مایه اولیه عامل بیماری از محیط کشت ماسه-پرلیت-زاپک مایع سترون شده استفاده شد. از هریک از جدایه‌ها یک قرص پرگنه به ارلن‌های 250 میلی‌لیتری حاوی محیط کشت مذکور اضافه و پس از دو هفته نگهداری در دمای 25 درجه سلسیوس کاملاً مخلوط شدند. ده گرم از مایه اولیه با خاک استریل هر گلدان یک لیتری مخلوط و در هر گلدان یک بوتة توت فرنگی کشت و برای هر جدایه چهار بوته در نظر گرفته شد. گیاهان در دمای </strong><strong>ºC</strong><strong>2</strong><strong>±</strong><strong>26 در دوره نور 12 ساعت روشنایی در گلخانه نگهداری شدند (</strong><strong>Avilés <em>et al</em>. 2008</strong><strong>). پس از سه هفته، در 100-50% بوته‌ها یک یا دو برگ پژمرده مشاهده گردید و اولین مرگ گیاه بعد از شش هفته در بوته‌های آلوده شده اتفاق افتاد. پس از ده هفته 100% بوته‌های تیمار شده پژمرده شده یا مردند. عامل بیماری مجددا از بوته‌های آلوده جدا‌سازی شد.</strong><strong><em>M. phaseolina</em></strong><strong> از گیاهان بسیاری از جمله یونجه، لوبیا، ذرت، پنبه، آفتابگردان، کنجد، سویا و زیتون جدا و به عنوان یکی از عوامل بیماری‌زای مهم گیاهی در ایران شناخته می‌شود </strong><strong>(Ershad 2009)</strong><strong>. در این بررسی مشخص شد، 60-40 درصد مزارع توت‌فرنگی آلوده به بیماری بوده و حدود 1% از بوته‌ها در این مزارع بیمار تشخیص داده شدند. بیماری پوسیدگی ماکروفومینایی ریشه و طوقه توت‌فرنگی از کشورهای آمریکا، فرانسه، هند، اسرائیل و اسپانیا اخیراً گزارش شده </strong><strong>(Mertely et al. 2005; Maas 1998; Avilés et al. 2008)</strong><strong> و این نخستین گزارش از وجود بیماری در ایران است.</strong>