مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی و روابط فیلوژنتیکی در گونه Bipolaris oryzae و تعدادی از گونه‌های جنس Bipolaris به دست آمده از برنج و علف‌های هرز

Abstract

بیماری لکه قهوه‌ای برنج یکی از مهم‌ترین بیماری‌هایی است که خسارت نسبتا قابل ملاحظه‌ای به برنج وارد می‌کند. در طی سال‌های زراعی 1390-1391، 348 جدایه های <em>Bipolaris</em>از مزارع برنج (بذرها و برگ‌ها) و علف‌های هرز حاشیه مزارع برنج استان‌های مازندران، گیلان، گلستان، خوزستان و فارس جداسازی شد. با مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی جدایه‌ها شش گونه از جنس مذکور شامل <em>B. oryzae</em>، <em>B. cynodontis</em>، <em>B. spicifera</em>، <em>B. bicolor</em>، <em>B. sorokiniana</em> و <em>B. neergaardii</em> شناسایی شد. گونه <em>B. oryzae</em> با 303 جدایه به عنوان گونه غالب از برگ‌های دارای علایم لکه قهوه‌ای و بذرهای برنج و 12 جدایه مشکوک به گونه <em>B. oryzae</em> از سوروف (<em>Echinochloa colona</em>)، پاسپالوم (<em>Paspalum scrobiculatum</em>)، ذرت، موز و گیاه گرامینه ناشناخته جداسازی شد و بقیه گونه‌های <em>Bipolaris</em>از برگ‌ها و بذرهای بدون علایم بیماری لکه قهوه‌ای برنج جداسازی شدند. تنوع مورفولوژیکی زیادی بین جدایه‌های <em>B. oryzae</em> از نظر رنگ پرگنه، شکل و ابعاد کنیدیوم‌ها دیده شد و در چهار گروه مورفولوژیکی قرار گرفتند. با این حال براساس توالی‌یابی ناحیه rDNA-ITS و ژن <em>gpd</em> جدایه‌های انتخاب شده به عنوان گونه <em>B. oryzae</em> شناسایی شدند و عامل بیماری لکه قهوه‌ای برنج در ایران نیز گونه مذکور تشخیص داده شد و گیاهان سوروف، پاسپالوم، ذرت، موز و گیاه گرامینه ناشناخته میزبان‌های جدیدی برای گونه مذکور معرفی می‌شوند. هم‌چنین به مطالعه روابط فیلوژنتیکی گونه‌های <em>Bipolaris</em> در مطالعه حاضر براساس توالی‌یابی ناحیه rDNA-ITS و ژن <em>gpd</em>پرداخته شده است.