انتقال و میزبان‌های طبیعی ویروس پیچیدگی برگ شلغم

Abstract

ویروس پیچیدگی برگ شلغم (Turnip curly top virus, TCTV) یک جمینی ویروس جدید است که اخیراً از مزارع شلغم استان فارس گزارش شده است. از آنجا که این ویروس از نظر سازمان‌دهی ژنوم از سایر جمینی ویروس‌ها متفاوت است، هنوز بسیاری از ویژگی‌های بیولوژیکی آن از جمله ناقل و سایر میزبان‌های طبیعی آن مورد مطالعه قرار نگرفته است. به منظور شناسایی ناقل TCTV در شرایط آزمایشگاهی، توانایی زنجرک‌های <em>Circulifer haematoceps</em> و <em>Orosius albicinctus</em> در انتقال ویروس، مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این مطالعه نشان داد که زنجرک <em>C. haematoceps</em> با راندمان بالائی در شرایط گلخانه ویروس عامل بیماری را از گیاهان آلوده به بوته های سالم انتقال می‌دهد. آلودگی گیاهان با ایجاد علائم مشخص بیماری شامل پیچیدگی شدید برگ‌ها به سمت بالا و تورم رگبرگ‌ها در پشت برگ‌ها و تشخیص وجود ویروس در گیاهان آلوده با استفاده از آزمون PCR به اثبات رسید. برای تعیین سایر میزبان‌های طبیعی TCTV، نمونه‌های گیاهی شامل گیاهان زراعی و علف‌های هرز از اطراف و داخل مزارع به‌شدت آلوده شلغم جمع‌آوری و آلودگی گیاهان با تشخیص وجود ویروس در آنها با استفاده از آزمون PCR و دو جفت آغازگر اختصاصی مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس، از میان نمونه‌ها، تنها آلودگی طبیعی تربچه با علائم پیچیدگی برگ و سبزردی و علف‌های هرز خاکشیر، گاوزبان کوچک، تاجریزی سیاه و گل یک ساعتی (بامیه سه شاخ) که همگی بدون علائم مشخصی بودند، اثبات گردید. به منظور مقایسه جدایه تربچه با جدایه‌های شلغم TCTV، ژنوم کامل جدایه تربچه توسط آنزیم فی دی اِن اِ پلی مراز به روش دایره غلتان تکثیر و بعد از همسانه‌سازی, تعیین ترادف گردید. مقایسه توالی کامل ژنوم جدایه تربچه با ژنوم جدایه‌های شلغم موجود در بانک جهانی ژن نشان داد که میزان شباهت آن با سایر جدایه‌ها 99-93 درصد است. این نتایج نشان می‌دهد که TCTV بر خلاف اکثر کرتوویروس ها دارای دامنه میزبانی محدودی در طبیعت است.