کاوشی نو دربارة مجمل در قرآن

Abstract

بیشتر مفسران، اصولیون و پژوهشگران قرآنی معتقدند در قرآن کلام مجمل وجود دارد، در حالی که به نظر می‌رسد این سخن، با آیاتی که قرآن را مبین معرفی کرده در تناقض بوده، با بلاغت قرآن و اصل تفهیم مخاطب ناسازگار است. این پژوهش در صدد رفع این تناقض می‌باشد. بر این اساس، با تطبیق شواهد و موارد مورد استناد مدعیان اجمال قرآن با تعریف اصولی مجمل به تحلیل و نقد شواهد و موارد پرداخته می‌شود. آیات دالّ بر روشنگری قرآن نیز مورد بررسی قرار گرفته تا چگونگی روشنگری قرآن مشخص شود. بدین‌سان دیدگاهی ارائه می‌شود که قائل به اجمال در قرآن بوده، اما اجمالی که با تعاریف اصولیون از مجمل همسویی ندارد. بر این اساس، وجود برخی از مجملات در قرآن نه تنها با فصاحت و بلاغت و اصل تفاهم در تخاطب ناسازگار نبوده، بلکه از فنون بلاغی شمرده می‌شود.