راهبردهایی برای تربیت‌مندسازی نظام آموزش معماری در ایران

Abstract

"نظام آموزش" مفهومی پیچیده از مفاهیم انسانی، فلسفی و علمی است که بررسی و ارائه راهکار برای ارتقاء آن، نیازمند شناخت جامع عوامل موثر آن است. به ویژه، هنگامی که این مفهوم در حیطه‌ی میان دانشی مانند معماری مطرح می‌شود. بنیاد نظام آموزش عالی در اصطلاحِ سیستم نهفته است که نگاهی "کل‌گرایانه"، "فرآیندمحور" و مرتبط با "زمینه" را در ارتباط میان یاددهنده و یادگیرنده مطرح می‌سازد. فرآیند آموزش در ایران، غالباً به صورت شبه سیستم و یا سیستم بسته و صلب، اجرا شده و برنامه آموزش بر سه محور روش، محتوی و هدف استوار است. این محورهای سه‌گانه هر چند که در فرآیند آموزش علوم مؤثر هستند، اما در رشته‌های انسانی و هنر و به ویژه رشته معماری، به دلیل محتوای تربیتی آنها، کارآیی موثر و لازم را نداشته و بهتر است بهینه‌سازی شوند.<br /> تربیت معمار، فرآیندی پیچیده از تعامل مدرس، دانشجو، محیط و اهداف تربیتی است و به طور خلاصه بر نوعی رشد یافتن و پرورش دادن از درون استوار است. مقاله حاضر با ارائه چهار ویژگی اساسی پرورش معمار شامل ویژگی‌‌های آموزش"فطری"، "تجربی"، "تعاملی" و "خلاق"، تلاش می‌کند با تحلیل نحوه‌ی ارتباط میان ارکان چهارگانه تربیت معمار و اصول سه‌گانه نظام آموزش عالی، پیشنهادهایی برای ارتقاء نظام آموزش معماری ارائه دهد. این پژوهش با نگاهی به مفهوم نظام آموزش عالی و بررسی مشکلات آن و تحلیل سیستم پرورش معمار آغاز شده و با ارائه چارچوبی برای ارتباط کارآمد برنامه آموزش متداول معماری و تربیت معمار، راهبردهایی برای ارتقاء نظام آموزش معماری در سه محور"کل‌گرایی"، "جامع‌گرایی" و "انعطاف‌پذیری" پیشنهاد می‌نماید.