تحلیل تطبیقی زندان سروده‌های احمد سحنون ومحمد تقی بهار

Abstract

حبسیه یا زندان‌نامه، یکی از شاخه‌های ادب غنایی است که معمولاً در قالب شعر و به‌ندرت نثر، به نگارش در می­آید. محتوای حبسیات، شکایت از ظلم و بیداد، تلخی روزگار، رنج دوری از خانواده و یار و دیار، تنگی و تاریکی دخمه زندان، بدرفتاری زندانبانان و یا ابراز بی‌گناهی و ناامیدی از آینده و مانند اینهاست. این پژوهش مبتنی بر روش کتابخانه‌ای در جمع‌آوری داده‌ها به تحلیل و مقایسه زندان‌سروده‌های دو شاعر معاصر عرب و فارسی یعنی احمد سحنون و محمد تقی بهار پرداخته است. هر دو شاعر افزون بر مشابهت­های دینی و فرهنگی به دلیل اشتغال به فعالیتهای سیاسی و مبارزاتی، برهه‌ای از زندگانی خود را در زندان سپری کرده و اشعاری را در حوزة ادبیات زندان از خود به یادگار گذاشته اند. یافته‌های این پژوهش که در چارچوب مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی و با هدف معرفی و کشف بخشی از زوایای ناشناختة ادبیات دو کشور الجزایر و ایران انجام شده، نشان می‌دهد زندان‌سروده‌های دو شاعر از جهت محتوایی در قالب محورهای مشترکی مانند توصیف فضای زندان، ابراز بیگناهی، شکایت از روزگار، دعوت به صبر و یادکرد دوستان و از جهت سبکی در قالب ویژگی­هایی مانند به‌کارگیری زبان طنز و نماد، به‌کارگیری اوزان سنتی شعر و تلمیح به آیات و احادیث شکل گرفته است.